Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 9 stycznia 2014 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Katarzyna Serafin-Tabor (spr.)
Sędziowie:	SO Beata Łomnicka SR (del.) Ewa Krakowiak
Protokolant:	Paulina Florkowska

po rozpoznaniu w dniu 9 stycznia 2014 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z powództwa B. P. - kuratora spadków nieobjętych

przy interwencji ubocznej Gminy (...) K.

przeciwko R. C., B. S. i E. D.

o eksmisję

na skutek apelacji powódki

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie

z dnia 25 kwietnia 2013 r., sygnatura akt I C 578/12/S

1.  zmienia zaskarżony wyrok w ten sposób, że nadaje mu brzmienie:

„I. nakazuje pozwanym R. C., B. S. i E. D.aby opróżnili i wydali powódce lokal mieszkalny nr (...)położony w K.przy ulicy (...);

II. zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kwotę 337 (trzysta trzydzieści siedem) złotych tytułem zwrotu kosztów procesu;

III. przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie na rzecz radcy prawnego J. P.kwotę 147,60 zł (sto czterdzieści siedem złotych sześćdziesiąt groszy) brutto tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną pozwanemu R. C. z urzędu.”;

2.  zasądza od pozwanych solidarnie na rzecz powódki kwotę 260 (dwieście sześćdziesiąt) złotych tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego;

3.  przyznaje od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie na rzecz radcy prawnego J. P.kwotę 73,80 zł (siedemdziesiąt trzy złote osiemdziesiąt groszy) brutto tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną pozwanemu R. C. z urzędu w postępowaniu odwoławczym.

UZASADNIENIE

wyroku z dnia 9 stycznia 2014 roku

Powódka B. P.– kurator spadku po I. W., L. S., N. G.oraz A. U.w ostatecznie sprecyzowanym żądaniu pozwu wniosła o nakazanie pozwanym R. C., B. S. i E. D., aby opuścili i opróżnili z rzeczy lokal mieszkalny nr (...)znajdujący się w nieruchomości położonej w K.przy ul. (...)i wydali go powódce. Ponadto powódka wniosła o zasądzenie od pozwanych kosztów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego liczonych według norm przypisanych.

Pozwany R. C. wniósł o oddalenie powództwa oraz zasądzenie kosztów pomocy prawnej udzielonej z urzędu.

Pozwana B. S. imieniem własnym oraz małoletniego syna – E. D.przyłączyła się do stanowiska pozwanego.

Interwenient uboczny Gmina (...) K.podniosła, że jeśli powództwo jest zasadne, to pozwany R. C.nie ma statusu lokatora a tym samym uprawnienia do lokalu socjalnego.

Zaskarżonym wyrokiem Sąd Rejonowy oddalił powództwo (punkt I) oraz zasądził od powódki na rzecz pozwanego R. C.kwotę 295,20 zł tytułem zwrotu kosztów wynagrodzenia wraz z podatkiem VAT pełnomocnika z urzędu radcy prawnego J. P..

Powyższy wyrok zapadł w następującym stanie faktycznym.

Rodzina pozwanego R. C.od 1946 roku zajmuje lokal mieszkalny nr (...)przy ul. (...)w K.. Dziadek pozwanego S. W., będąc naczelnikiem oddziału przedsiębiorstwa państwowego (...)w K., otrzymał przydział tego lokalu. Był wraz z rodziną ujawniony w książce meldunkowej lokalu nr (...). Pozwany zamieszkuje i jest zameldowany w przedmiotowym lokalu od urodzenia (1956 roku) do dnia obecnego. W lokalu tym zamieszkiwali także babka pozwanego – M. W., matka pozwanego – Z. C.i ojciec pozwanego – S. C.. Dziadek pozwanego S. W.zmarł w dniu (...)roku, babka pozwanego M. W.(w rodzinie używała imienia Z.) zmarła w dniu (...)roku. Obydwoje, aż do śmierci mieszkali w przedmiotowym lokalu, w którym w dacie ich zgonu zamieszkiwał również ich wnuk pozwany R. C.. Ojciec pozwanego S. C.zmarł dnia (...)roku w trakcie pobytu w Niemczech. Pozwany w okresie od października 2002 roku do grudnia 2007 roku przebywał w Stanach Zjednoczonych Ameryki Północnej, korespondencja przesyłana na adres ul. (...)nie była mu przekazywana. Przez pewien czas od około 2004 roku nie utrzymywał on kontaktów z rodziną ze względu na problemy związane z ustaniem legalności pobytu. Pozwany R. C.wyjechał do Stanów Zjednoczonych Ameryki Północnej w celach zarobkowych. W mieszkaniu w K.pozostawił większość swoich rzeczy osobistych. Powrócił w grudniu 2007 roku w związku z chorobą matki i zamieszkał w tym mieszkaniu. Pozwany nigdy w Polsce nie miał innego miejsca zamieszkania. Mieszkanie to stanowiło jego centrum życiowe. Matka pozwanego Z. C.zamieszkiwała w przedmiotowym lokalu aż do swojej śmierci w dniu (...)roku. Stała się ona najemcą przedmiotowego lokalu – najpóźniej wskutek wstąpienia w stosunek najmu po swojej zmarłej w dniu (...)roku matce – M. W., co znalazło odzwierciedlenie w poświadczeniu z dnia 28 sierpnia 1980 roku, w którym jako uprawnieniu do zamieszkania wskazany został także syn R. C.. Do czasu wypowiedzenia i sprawy eksmisyjnej w 2005 roku nikt nie kwestionował tytułu najemców do lokalu nr (...)przy ul. (...)w K.. Tytuł najmu do lokalu babki pozwanego M. W.- przydział wydany przez (...)Urząd Kwaterunkowy 11 stycznia 1950, nr (...)- został wskazany w karcie ewidencyjnej lokalu, w której wskazano również, iż jest ona najemcą lokalu. R. C.– uczeń Szkoły Podstawowej – również jest ujawniony w przedmiotowej karcie ewidencyjnej. Pozwany R. C.jest bezrobotny. Gospodarstwo domowe prowadzi wspólnie
z pozwaną B. S., która również jest bezrobotna. Pozwana ma na utrzymaniu małoletniego syna E. D.. Pozwani utrzymują się z prac dorywczych, z których uzyskują pozwany ok. 400-600 zł miesięcznie, pozwana ok. 600-700 złotych. Pozwani są zadłużeni wobec nieregulowania opłat za mieszkanie i za media. Nie mają tytułu do innego lokalu lub nieruchomości, nie mają gdzie zamieszkać.

W tak ustalonym stanie faktycznym Sąd Rejonowy uznał powództwo za zasadne. Powołując treść art. 222 § 1 k.p.c. wywodził, że zebrany w sprawie materiał dowodowy wskazuje, iż pozwany R. C.nie utracił tytułu prawnego do zajmowanego lokalu. W konsekwencji uznał, że brak jest podstaw do orzeczenia eksmisji również wobec pozostałych pozwanych. Sąd Rejonowy ustalił, że pozwany R. C.wstąpił w stosunek najmu spornego lokalu najpóźniej w dniu (...) roku w dacie śmierci babki na podstawie art. 691 § 1 i 2 k.c. – w jego ówczesnym brzmieniu. Argumentował, że na tle poczynionych ustaleń w niniejszej sprawie nie doszło do skutecznego wypowiedzenia pozwanemu R. C.stosunku najmu lokalu mieszkalnego ze względu na nieskuteczne przeprowadzenie procedury wypowiedzenia. Przepisy ustawy o ochronie praw lokatorów dotyczące wypowiedzenia umowy najmu mają charakter norm bezwzględnie obowiązujących a niezastosowanie się do nich skutkuje nieważnością wypowiedzenia. Sąd Rejonowy stanął na stanowisku, że pozwany najemca R. C.nie otrzymał ani wezwania do zapłaty zaległości z dnia 25 sierpnia 2005 roku ani wypowiedzenia z dnia 12 października 2005 roku. Ponadto nie zapoznał się również z ich treścią ani nie miał takiej możliwości ze względu na swój wyjazd do Stanów Zjednoczonych w 2002 roku i brak kontaktu z rodziną, w szczególności w latach 2005 – 2006. W ocenie Sądu pierwszej instancji wadliwość doręczenia wypowiedzenia umowy najmu wobec jednego z najemców skutkuje brakiem skutku prawnego wypowiedzenia w postaci wygaśnięcia stosunku najmu. W konsekwencji wobec trwania stosunku najmu brak podstaw do orzeczenia eksmisji
w stosunku do pozwanych. O kosztach procesu orzekł Sąd Rejonowy na podstawie art. 98 k.p.c.

Apelację od powyższego wyroku wniosła powódka zaskarżając go w całości i zarzucając mu:

- naruszenie przepisów prawa materialnego, a to art. 6 g ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego poprzez jest niezastosowanie prowadzące w konsekwencji do uznania, że pozwany nie utracił tytułu prawnego do zajmowanego lokalu wbrew zgromadzonemu w sprawie materiałowi dowodowemu oraz poczynionym przez sąd choć nie w pełnym zakresie ustaleniom faktycznym;

- sprzeczność istotnych ustaleń sądu z treścią zebranego w sprawie materiału dowodowego polegającą na nieuwzględnieniu przy ocenie materiału dowodowego i ustaleniu stanu faktycznego wszystkich zebranych w sprawie dowodów mimo obowiązku oceny całokształtu okoliczności sprawy, a to poprzez nieuwzględnienie wypowiedzi pozwanego, w której wskazał on, że nie informował zarządcy nieruchomości (...) o jakiejkolwiek zmianie swego adresu mimo, że poczynienie ustaleń co do tej okoliczności jest niezbędne z punktu widzenia wskazanego w pierwszym zarzucie przepisu prawa materialnego, a także mimo przeprowadzonego dowodu na tę okoliczność, co miało istotny wpływ na treść rozstrzygnięcia sądu.

Podnosząc powyższe zarzuty domagał się zmiany zaskarżonego wyroku poprzez uwzględnienie powództwa w całości i zasądzenie od pozwanych na swoją rzecz kosztów postępowania apelacyjnego według norm przepisanych.

W odpowiedzi na apelację pozwany R. C. wniósł o oddalenie apelacji i zasądzenie na rzecz pozwanego kosztów postępowania apelacyjnego w tym kosztów nieopłaconej pomocy prawnej z urzędu podnosząc, że nie zostały one opłacone przez pozwanego w całości ani też w części.

Interwenient uboczny wniósł o oddalenie apelacji i o nieorzekanie o uprawnieniu do lokalu socjalnego w stosunku do pozwanych.

Akceptując ustalenia faktyczne poczynione przez Sąd Rejonowy i przyjmując je za podstawę rozstrzygnięcia apelacyjnego Sąd Okręgowy dodatkowo ustalił, że:

Pozwany R. C. nie informował administratora budynku, w którym znajduje się sporny lokal o wyjeździe za granicę ani też nie podał aktualnego adresu zamieszkania.

dowód: zeznania pozwanego (k. 173)

Sąd Okręgowy zważył, co następuje.

Apelacja powódki skutkowała zmianą zaskarżonego wyroku.

W przedmiotowej sprawie zasadnicze znaczenia dla rozstrzygnięcia ma ustalenie czy wypowiedzenie pozwanemu stosunku najmu dokonane w dniu 12 października 2005 roku było skuteczne. W tym zakresie Sąd Okręgowy nie aprobuje stanowiska Sądu Rejonowego i uznaje, że wypowiedzenie to mimo, że nie zostało odebrane osobiście przez pozwanego odniosło względem niego skutek prawny. W pierwszej kolejności podkreślić należy , że nie ma racji pozwany twierdząc, że w 2002 roku, kiedy wyjeżdżał za granicę nie miał on obowiązku informować wynajmującego o zmianie miejsca pobytu. Kwestie wzajemnych obowiązków stron stosunków zobowiązaniowych, a taki niewątpliwe wynika z zawartej między stronami umowy najmu, regulują bowiem – poza przepisami szczególnymi na których koncentruje się apelacja- także przepisy ogólne dotyczące zobowiązań. Zgodnie z treścią art. 355 § 1 k.c. dłużnik obowiązany jest do staranności ogólnie wymaganej w stosunkach danego rodzaju (należyta staranność). Tym samym pozwany z uwagi na łączącą go w 2002 roku z wynajmującym umowę najmu zobligowany był w oparciu o treść przywołanego przepisu do rzetelnego postępowania względem wynajmującego, co w szczególności powinno skutkować poinformowaniem drugiej strony umowy o swym wyjeździe, a także wskazania aktualnego adresu do korespondencji po to, aby umożliwić wzajemne komunikowanie się w zakresie realizacji praw i obowiązków wynikających z umowy najmu (z którego to stosunku prawnego pozwany nadal zamierzał czerpać korzyść mimo kilkuletniego zamieszkiwania w innym miejscu). Tymczasem nie sprostał on temu obowiązkowi ani w chwili wyjazdu ani też przez kilka następnych lat, co sam wyraźnie przyznał. Co więcej w lokalu pozostawił inne osoby , korzystające pochodnio z jego prawa, nie uprawniając ich jednocześnie – jak twierdził- do kontaktów z wynajmującym w zakresie realizacji obowiązków najemcy. Jedynie na marginesie Sąd Okręgowy zauważa, że twierdzenia pozwanego, że przez cały okres jego pobytu za granicą nie kontaktował się z rodziną w Polsce są w świetle zasad doświadczenia życiowego nieprawdziwe. Jednocześnie do stycznia 2005r. przepisy faktycznie wprost nie pozwalały na przyjęcie skutku doręczenia oświadczeń materialnoprawnych w formie zastępczej ( fikcję doręczenia jaka dopuszczalna była w stosunku do oświadczeń procesowych), zatem odpowiedzialność pozwanego sprowadzała się do rygoru z art. 471 k.c. Obowiązek pozwanego do poinformowania wynajmującego o zmianie miejsca zamieszkania od dnia 1 stycznia 2005 roku pojawił się wprost dopiero z treścią art. 6 g ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego (t.j. Dz. U. z 2005r., Nr 31, poz. 266 ze zm.) stosownie, do którego w okresie trwania najmu strony umowy są obowiązane informować się nawzajem na piśmie o każdej zmianie adresu swojego zamieszkania lub siedziby. Jednocześnie ustawodawca określił skutek nie dochowania powyższego obowiązku wskazując, że korespondencję wysłaną na ostatni adres listem poleconym, za potwierdzeniem odbioru i nieodebraną, uważa się za doręczoną. Wprowadzenie tego przepisu stworzyło jednoznacznie, sprecyzowany, wzajemny obowiązek stron do informowania się o zmianie miejsca zamieszkania, a także w razie zaniedbania tego obowiązku fikcję doręczenia korespondencji ma ostatni znany stronie adres. Intencją wprowadzenia tego przepisu było przeciwdziałanie sytuacji, gdy wskutek nierzetelnego działania jednej ze stron stosunku najmu druga strona zostanie pozbawiona możliwości skutecznego składania kontrahentowi oświadczeń związanych z łączącą je umową najmu. Sąd Okręgowy nie podziela poglądu pozwanego, że zastosowanie powołanego przepisu do stanu faktycznego tej konkretnej sprawy doprowadzi do retroaktywnego stosowania tej zmiany, gdyż od dnia wejścia w życie wskazanego przepisu, tj. od 1 stycznia 2005 roku pozwany jako strona umowy miał już jednoznacznie sprecyzowany obowiązek (który, co należy ponownie podkreślić rzetelny kontrahent bezspornie wyprowadzić mógł z obowiązujących niezmiennie przepisów ogólnych) oraz możliwość zawiadomić wynajmującego o zmianie swego miejsca zamieszkania. Od jego decyzji zależało czy do tego obowiązku się dostosuje, liczyć jednak powinien się z konsekwencjami takiego wyboru, gdyż przepis art. 6g wskazanej ustawy jako przepis powszechnie obowiązujący, znajdował zastosowanie również względem pozwanego. Przyjmując interpretację prezentowaną przez pozwanego, można by dojść do absurdalnego wniosku, że gdyby pozwany nadal zamieszkiwał za granicą to z samego faktu, że wyprowadził się przed 1 stycznia 2005r. mimo upływu niemal 10 lat od daty wprowadzenia omawianego przepisu nie powstałby po jego stronie obowiązek zawiadomienia wynajmującego o miejscu pobytu.

Skoro zatem w ocenie Sądu w niniejszej sprawie zastosowanie art. 6 g ustawy, to tym samym uznać należy, że zarówno wezwanie do zapłaty z dnia 25 sierpnia 2005 roku jak i wypowiedzenie pozwanemu umowy najmu z dnia 12 października 2005 roku były skuteczne. Wobec tego z dniem 30 listopada 2005 roku pozwany utracił tytuł prawny do zajmowania przedmiotowego lokalu a w konsekwencji status lokatora. Ponowne wprowadzenie się do tego lokalu już w 2007 roku, a więc w okresie kiedy nie przysługiwał mu żaden tytuł prawny do tego lokalu, nie skutkowało nabyciem przez niego statusu lokatora. Z tej przyczyny pozostali pozwani nie mogli zamieszkując w lokalu za zgodą pozwanego nabyć od niego pochodnego prawa do jego zajmowania. Stąd też skoro nie przysługuje im status lokatorów w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i o zmianie Kodeksu cywilnego to przepisy tej ustawy, a w szczególności te dotyczące uprawnienia do otrzymania lokalu socjalnego w ogóle nie mogą znaleźć zastosowania.

Kierując się powyższymi motywami Sąd Okręgowy zmienił zaskarżony wyrok w ten sposób, że nakazał pozwanym, aby opróżnili i wydali powódce lokal mieszkalny nr (...) położony w K. przy ulicy (...). Uwzględnienie powództwa przez Sąd Okręgowy pociągnęło za sobą konieczność odmiennego niż Sąd Rejonowy orzeczenia o kosztach procesu. Sąd Okręgowy o kosztach procesu orzekł na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. mając na uwadze, że pozwani przegrali w całości proces przed Sądem Rejonowym. Na zasądzoną solidarnie od nich na rzecz powódki kwotę 337 zł złożyły się: opłata od pozwu w wysokości 200 zł, wynagrodzenie pełnomocnika będącego adwokatem w wysokości 120 zł ustalone zgodnie z § 10 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013r., poz. 461) oraz opłata skarbowa od pełnomocnictwa w wysokości 17 zł. O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu w postępowaniu przed Sądem Rejonowym orzekł Sąd Okręgowy na podstawie § 2 ust. 1, 2 i 3 w zw. z § 9 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013r., poz. 490) – punkt 1 sentencji.

O kosztach postępowania odwoławczego orzekł Sąd Okręgowy na podstawie art. 98 § 1 i 3 k.p.c. w zw. z art. 391 § 1 k.p.c. mając na względzie, że pozwani przegrali to postępowanie w całości. Na zasądzoną kwotę 260 zł złożyły się: opłata od apelacji w wysokości 200 zł i wynagrodzenie pełnomocnika powódki będącego adwokatem w wysokości 60 zł ustalone zgodnie z § 10 pkt 1 w zw. z § 13 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013r., poz. 461) – punkt 2 sentencji.

O kosztach nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej pozwanemu z urzędu w postępowaniu przed sądem drugiej instancji orzekł Sąd Okręgowy na podstawie § 2 ust. 1, 2 i 3 w zw. z § 9 pkt 1 i § 12 ust. 1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności radców prawnych oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów pomocy prawnej udzielonej przez radcę prawnego ustanowionego z urzędu (t.j. Dz. U. z 2013r., poz. 490) przyznając od Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Śródmieścia w Krakowie na rzecz radcy prawnego J. P. kwotę 73,80 zł, na którą złożyło się wynagrodzenie w wysokości 60 zł powiększone o należny podatek od towarów i usług w wysokości 13,80 zł – punkt 3 sentencji.