Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Krakowie

POSTANOWIENIE

Dnia 19 sierpnia 2015 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie, Wydział II Cywilny-Odwoławczy w składzie następującym:

Przewodniczący : SSO Grzegorz Buła (sprawozdawca)

Sędziowie: SSO Krzysztof Wąsik

SSO Renata Stępińska

Protokolant : protokolant sądowy Ewelina Hazior

po rozpoznaniu w dniu 6 sierpnia 2015 roku w Krakowie

na rozprawie

sprawy z wniosku R. T.

przy uczestnictwie M. T. (1)i Gminy T.

o podział majątku wspólnego

na skutek apelacji uczestnika M. T. (1) od postanowienia Sądu Rejonowego w Chrzanowie z dnia 26 czerwca 2013 roku, sygnatura akt I Ns 8/11

p o s t a n a w i a :

1.  zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że:

a)  ustalić dodatkowo, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni R. T. i uczestnika M. T. (1) wchodzi (...), (...) jednostek rozrachunkowych w (...) Otwartym Funduszu Emerytalnym (...) w W. o wartości 13 254,32zł (trzynaście tysięcy dwieście pięćdziesiąt cztery złote trzydzieści dwa grosze) oraz przyznać ten składnik majątkowy na wyłączną własność wnioskodawczyni R. T.;

b)  zasądzić od wnioskodawczyni R. T. na rzecz uczestnika M. T. (1) kwotę 2650,86 zł (dwa tysiące sześćset pięćdziesiąt złotych osiemdziesiąt sześć groszy) tytułem spłaty składnika majątkowego opisanego szczegółowo w punkcie 1 a) niniejszego postanowienia, płatną w terminie 7 dni od dnia prawomocności tego postanowienia;

2.  oddalić apelację uczestnika;

3.  przyznać od Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz adwokata M. P.kwotę 2214 zł (dwa tysiące dwieście czternaście złotych) brutto tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną uczestnikowi z urzędu w postępowaniu odwoławczym;

4.  nakazać ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Krakowie od wnioskodawczyni kwotę 334,28zł (trzysta trzydzieści cztery złote dwadzieścia osiem groszy), a od uczestnika M. T. (1) kwotę 334,27 zł (trzysta trzydzieści cztery złote dwadzieścia siedem groszy) tytułem wydatków na opinię biegłego sądowego poniesionych tymczasowo ze środków budżetowych;

5.  stwierdzić, że wnioskodawczyni i uczestnicy ponoszą koszty postępowania odwoławczego związane ze swoim udziałem w tym postępowaniu.

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 19.08.2015 roku

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 26 czerwca 2013 roku, Sąd Rejonowy w Chrzanowie w punkcie I ustalił, że w skład majątku wspólnego wnioskodawczyni R. T. i uczestnika M. T. (1) wchodzą: (1) własność nieruchomości składającej się z działek nr (...), zabudowanej budynkiem mieszkalnym przy ul. (...) o wartości 108 280 zł; (2) prawo najmu lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w T. przy ul. (...) o wartości 15 000zł; (3) wierzytelność o zwrot kwoty 2 199zł z tytułu nadpłaty wnioskodawczyni R. T. z tytułu podatku dochodowego za 2008 rok; (4) kwota pieniężna w wysokości 900zł tytułem sprzedaży samochodu marki D. (...); (5) ruchomości stanowiące wyposażenie lokalu mieszkalnego nr (...) położonego w T. przy ul. (...), to jest: meble kuchenne, meble pokojowe, dwa łóżka, piec elektryczny kuchenny, lodówka, pralka, telewizor, dekoder Cyfra plus, komputer PC, dwa dywany, ogrzewacz przepływowy, wyposażenie kuchni - o łącznej wartości 5 000 zł; w punkcie II ustalił, że udział wnioskodawczyni R. T. w majątku wspólnym wynosi 4/5 części, zaś udział uczestnika M. T. (1) wynosi 1/5 części; w punkcie III w pozostałym zakresie wniosek oddalił; w punkcie IV przyznał w drodze podziału majątku wspólnego: prawo własności nieruchomości opisanej w punkcie I.1; prawo najmu lokalu nr (...) położonego w T. przy ul. (...) opisanej w punkcie I.2; kwotę pieniężną 2 199zł z tytułu nadpłaty wnioskodawczyni R. T. z tytułu podatku dochodowego za 2008 rok opisanej w punkcie I.3 oraz kwotę pieniężną w wysokości 900 zł tytułem sprzedaży samochodu marki D. (...) opisanej w punkcie I.4 w całości na rzecz wnioskodawczyni R. T.; przedmioty opisane w punkcie I.5 w całości na rzecz uczestnika M. T. (1); w punkcie V zasądził od wnioskodawczyni R. T. na rzecz uczestnika M. T. (1): kwotę 21 656 zł tytułem spłaty prawa własności nieruchomości opisanej punkcie I.1 postanowienia, płatną w terminie 7 dni od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności od dnia wymagalności do dnia zapłaty; kwotę 3 000zł, tytułem spłaty prawa najmu lokalu opisanego w punkcie I.2. postanowienia, płatną w terminie 7 dni od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności od dnia wymagalności do dnia zapłaty; kwotę 180 zł, tytułem spłaty kwoty pieniężnej opisanej w punkcie I.3., płatną w terminie 7 dni od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności od dnia wymagalności do dnia zapłaty; kwotę 4 160zł, tytułem spłaty nakładów poczynionych przez uczestnika na majątek wspólny, płatną w terminie 7 dni od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności od dnia wymagalności do dnia zapłaty; w punkcie VI zasądził od uczestnika M. T. (1) na rzecz wnioskodawczyni R. T.: kwotę 1 759,20 zł, tytułem spłaty wierzytelności opisanej szczegółowo w punkcie I.3 postanowienia, płatną w terminie 7 dni od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności od dnia wymagalności do dnia zapłaty; kwotę 19 688zł, tytułem nakładu w postaci zakupu nieruchomości, płatną w terminie 7 dni od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności od dnia wymagalności do dnia zapłaty; kwotę 4 000zł, tytułem spłaty ruchomości szczegółowo opisanych w punkcie I.5 postanowienia, płatną w terminie 7 dni od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności od dnia wymagalności do dnia zapłaty; kwotę 2 458,71 zł, tytułem zwrotu kosztów utrzymania lokalu nr (...) położonego w T. przy ul. (...), płatną w terminie 7 dni od uprawomocnienia się postanowienia, z ustawowymi odsetkami na wypadek opóźnienia w płatności od dnia wymagalności do dnia zapłaty; w punkcie VII zobowiązał uczestnika M. T. (1) do wydania wnioskodawczyni nieruchomości szczegółowo opisanej w pkt. I.1 postanowienia w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia; w punkcie VIII zobowiązał wnioskodawczynię do wydania uczestnikowi ruchomości szczegółowo opisane w pkt. I.5 postanowienia w terminie 14 dni od dnia uprawomocnienia się postanowienia; w punkcie IX stwierdził, iż uczestnikowi M. T. (1) nie przysługuje prawo do otrzymania lokalu socjalnego; w punkcie X nakazał pobrać od wnioskodawczyni R. T. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Chrzanowie kwotę 785,16 zł, tytułem pokrytych tymczasowo kosztów postępowania; w punkcie XI nakazał pobrać od uczestnika M. T. (1) na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego w Chrzanowie kwotę 1 785,15 zł, tytułem pokrytych tymczasowo kosztów postępowania.

Powyższe postanowienie zostało wydane w następującym stanie faktycznym:

Wnioskodawczyni R. T. i uczestnik M. T. (1) zawarli związek małżeński w dniu (...)r. Małżeństwo to zostało rozwiązane przez rozwód wyrokiem Sądu Okręgowego w Krakowie z winy uczestnika M. T. (1). W wyroku tym Sąd nie orzekał o sposobie korzystania z mieszkania stron. R. T. pracowała jako położna w Szpitalu (...) w K. przy ul. (...) a następnie w Szpitalu (...) w K.. W czasie trwania małżeństwa wnioskodawczyni ukończyła studia magisterskie opłacając czesne z własnych dochodów posiłkując się także pożyczkami zaciąganymi u znajomych. Wnioskodawczyni prowadziła także działalność gospodarczą świadcząc usługi między innymi na rzecz C. M. U.. W tym czasie wnioskodawczyni dbała w pełnym zakresie o dom i wychowanie dzieci. W czasie trwania związku małżeńskiego wnioskodawczyni sukcesywnie podnosiła swoje kwalifikacje zawodowe uczestnicząc w kursach i szkoleniach. W pewnym okresie, na początku lat dwutysięcznych wnioskodawczyni pracowała na kilku etatach – w szpitalu na U. w K., w tym samym szpitalu w zakładzie opiekuńczym dla osób starszych (...) oraz świadczyła usługi jako pielęgniarka epidemiologiczna. W późniejszym okresie zaczęła prowadzić wykłady w szkole rodzenia. Od 2009 r. wnioskodawczyni wykłada przedmioty związane z położnictwem na Uniwersytecie J..

Uczestnik M. T. (1) pracował w kopalni (...) pod ziemią do 1994 r., kiedy to uległ wypadkowi i po okresie przebywania na zwolnieniu lekarskim została mu przyznana renta. W trakcie trwania małżeństwa do chwili wypadku dochody uczestnika były większe od dochodów wnioskodawczyni, jednak po wypadku dochody stały się wyraźnie mniejsze. W latach 1989 – 1991 zarobki uczestnika wynosiły 4406359 zł, 19241692 zł i 31667119 zł. W roku 1990 zarobki uczestnika były o 40% wyższe od zarobków wnioskodawczyni. W czerwcu 2008 r. wysokość renty uczestnika wynosiła 676,28 zł. Po ustaniu renty M. T. (1) został zarejestrowany w PUP jako bezrobotny i z tego tytułu pobierał zasiłek. Z uwagi na niewywiązywanie się z obowiązków stawiennictwa w Urzędzie Pracy uczestnik został skreślony z listy bezrobotnych, pozbawiony ubezpieczenia, co w późniejszym okresie, kiedy przebywał na leczeniu w P., zmusiło wnioskodawczynię do uzupełnienia zaległych składek ZUS by ubezpieczyć uczestnika i dzieci stron. Uczestnik dorabiał sobie pracą na czarno jednakże zarobionych pieniędzy nie przeznaczał na utrzymanie rodziny, ale wykorzystywał na swoje potrzeby. Wnioskodawczyni w tym czasie nie dawała pieniędzy uczestnikowi, więc na alkohol przeznaczał on pieniądze zarobione pracą dorywczą jako fliziarz. Po rozwiązaniu związku małżeńskiego uczestnik w dalszym ciągu nie wywiązywał się z obowiązków rodzinnych, nie płacił alimentów na dzieci a jego zaległości alimentacyjne na dzień (...)r. wynosiły 14 506,03 zł. Uczestnik nie partycypował w kosztach utrzymania lokalu przy ul. (...) od kilku lat, cały ciężar utrzymania lokalu spoczywał na wnioskodawczyni. Od dnia ustania ustawowej wspólności majątkowej małżeńskiej wnioskodawczyni poniosła koszty utrzymania lokalu w kwocie 11 865,09 zł.

W trakcie małżeństwa wnioskodawczyni i uczestnik w 2002 r. nabyli na wspólność małżeńską nieruchomość składającą się z działki nr (...) o pow. 0,0628 ha oraz parceli budowlanej nr (...) o pow. 0,0100 ha zbudowanej budynkiem mieszkalnym przy ul. (...) w T.. Nieruchomość ta została nabyta w całości za środki zgromadzone przez wnioskodawczynię na książeczce mieszkaniowej. Ze środków tych sfinansowano także opłaty związane z kupnem nieruchomości oraz częściowo remont – wycinkę starych drzew, drenaż i doprowadzenie wody. Na zakup nieruchomości wnioskodawczyni pożyczyła od M. Ś. ponad 21 tys. zł, które zwróciła po otrzymaniu premii gwarancyjnej. Cała nieruchomość kosztowała 23 tys. zł. Podatek od nieruchomości oraz media opłacane zostały także przez wnioskodawczynię. Po ustaniu wspólności majątkowej uczestnik dokonał nakładów na nieruchomość poprzez budowę komina, wymianę 5 okien, rozebranie drewnianej podłogi, wywiezienie ziemi, skucie tynków, zakup łat, wykonanie przyłącza kanalizacyjnego oraz zakup materiałów budowlanych na łączną kwotę 4 784,91 zł. Od dnia (...)r. uczestnik jest zameldowany na pobyt stały na tej nieruchomości jednakże nie uiszczał opłat za media, co skutkowało wezwaniami do zapłaty.

R. T. była członkiem (...) Spółdzielni Mieszkaniowej w C. i w 1987 r. miała już zgromadzony wkład mieszkaniowy na mieszkanie typu M-3. W związku z posiadaną książeczką mieszkaniową w czasie trwania małżeństwa wnioskodawczyni uzyskała decyzję o przydziale pomieszczenia zastępczego na czas oczekiwania na mieszkanie spółdzielcze. Był to lokal w T. przy ul. (...), gdzie wnioskodawczyni zamieszkała z mężem i dziećmi. Następnie umową najmu z dnia (...)r. wnioskodawczyni nabyła prawo najmu tego samego lokalu.

Prowadzeniem i utrzymaniem domu zajmowała się wyłącznie wnioskodawczyni. Uczestnik po wypadku zaczął nadużywać alkohol a pod jego wpływem urządzał awantury. Po jednej z takich awantur syn stron, M. T. (2) uciekł z domu i zamieszkał u dziadków. Zdarzało się, że uczestnik zabierał pieniądze, które wnioskodawczyni zostawiła synom na zakupy spożywcze i przeznaczał je na alkohol. Paradoksalnie sytuacja finansowa rodziny poprawiła się po tym jak uczestnik wyprowadził się z domu na około 3 lata przed rozwodem stron. Przez cały okres małżeństwa wnioskodawczyni podnosiła swoje kwalifikacje zawodowe co przyczyniało się do sukcesywnego wzrostu jej zarobków. W miarę nadarzających się okazji podejmowała także dodatkowe zatrudnienie. Uczestnik nie tylko nie przyczyniał się finansowo do opłat związanych ze studiami wnioskodawczyni ale wręcz zniechęcał ją próbując ośmieszyć chęć zdobycia wyższego wykształcenia. W pewnym okresie sytuacja finansowa wnioskodawczyni była tak trudna, że podjęła decyzję o przerwaniu studiów. Jedynie dzięki pomocy finansowej koleżanek oraz dodatkowym dyżurom w szpitalu wnioskodawczyni studia te ukończyła. W wychowaniu dzieci uczestnik w zasadzie nie brał udziału. Nie miał z dziećmi dobrego kontaktu, synowie czekali nawet z przyjściem do domu na powrót wnioskodawczyni z pracy, żeby nie być bez niej w domu razem z ojcem.

Po ustaniu związku małżeńskiego uczestnik wypłacił z rachunku bankowego, który wcześniej był wspólnym rachunkiem stron, kwotę 2 199 zł tytułem nadpłaty podatku dochodowego wnioskodawczyni za 2008 r. wpłaconego na ten rachunek przez Urząd Skarbowy w C. pomimo, iż wnioskodawczyni wskazała inny numer rachunku bankowego. W skład majątku wspólnego stron wchodzi także kwota 900 zł tytułem sprzedaży samochodu D. (...) nr rej. (...).

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny, Sąd Rejonowy wskazał, że ustalenie nierównych udziałów w majątku wspólnym jest odstępstwem od zasady i powinno być wyjątkowo stosowane. W ocenie Sądu pierwszej instancji przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że samo powstanie majątku nastąpiło z większym udziałem wnioskodawczyni, dlatego też w oparciu o art. 43 § 1 k.r.io., można było dokonać ustalenia nierównych udziałów w majątku wspólnym stron. Za takim stanowiskiem w ocenie Sądu przemawiał, po pierwsze, fakt że uczestnik tylko w pierwszych pięciu latach małżeństwa zarabiał więcej niż wnioskodawczyni natomiast w ciągu pozostałych piętnastu lat dochody wnioskodawczyni były wielokrotnie wyższe od dochodów uczestnika. Uczestnik przestał pracować zawodowo na skutek wypadku, jednakże po okresie rekonwalescencji nie dochowywał należytej staranności w uzyskaniu czy pomnażaniu majątku stron. Co prawda uczestnik podejmował pracę nielegalnie, jednakże osiągane dochody przeznaczał wyłącznie na własne potrzeby, w niemałym stopniu na alkohol. W ocenie Sądu pierwszej instancji, istotnym było, że uczestnik w czasie trwania postępowania w dalszym ciągu nie przyczyniał się do wychowania synów, nie płacił zasądzonych alimentów (i z tego tytułu uczestnik ma prowadzone postępowanie egzekucyjne) a zaległości sięgały kilkunastu tysięcy złotych. Dlatego też, biorąc powyższe okoliczności pod uwagę Sąd Rejonowy ustalił udział R. T. w majątku wspólnym na 4/5. Mając na względzie, że uczestnik nie posiada żadnych oszczędności, prowadzone jest przeciwko niemu postępowanie egzekucyjne, Sąd pierwszej instancji przyznał prawo własności nieruchomości położonej przy ulicy (...) na rzecz wnioskodawczyni zasądzając od niej na rzecz uczestnika stosowną spłatę, a w związku z tym, że uczestnik mieszka obecnie w T. przy ul. (...) nakazał mu wydanie tej nieruchomości.

Odnośnie braku prawa uczestnika do otrzymania lokalu socjalnego koniecznym, zdaniem Sądu Rejonowego było ustalenie, czy w stosunku do uczestnika zastosowanie miały przepisy ustawy z dnia 21 czerwca 2001 roku o ochronie praw lokatorów, mieszkaniowym zasobie gminy i zmianie kodeksu cywilnego. Sąd pierwszej instancji dokonując oceny powyższego stwierdził, że już z samego tytułu ustawy wynika, że jej zapisy dotyczą tylko „lokatorów”, przez których to ustawa rozumie: najemcę lokalu lub osobę używającą lokal na podstawie innego tytułu prawnego niż prawo własności. Dlatego też posiłkując się zgromadzonym materiałem dowodowym Sąd Rejonowy uznał, że uczestnikowi nie przysługuje prawo do otrzymania lokalu socjalnego.

Odnośnie spłat orzeczonych w postanowieniu, Sąd pierwszej instancji wskazał, że są one konsekwencją ustalenia nierównych udziałów, a w ustaleniu wartości nieruchomości oparł się na opinii biegłego sądowego, która wyceniła wartość nieruchomości na dzień zakupu oraz wartość nakładów na nieruchomość.

Apelację od powyższego postanowienia wniósł uczestnik M. T. (1) zaskarżając go w części, to jest w punktach: II, III, IV, V, VI, VII, VIII, IX, X, XI., i zarzucając:

1.  Błąd w ustaleniach stanu faktycznego polegający na:

a)  bezpodstawnym przyjęciu, iż powstanie majątku nastąpiło z większym udziałem wnioskodawczyni,

b)  ustalenie, że wnioskodawczyni zakupiła nieruchomość przy ul. (...) w całości z majątku osobistego,

c)  ustaleniu, że uczestnik nie przyczyniał się do utrzymania domu.

2.  Naruszenie przepisów prawa materialnego polegające na błędnej ich wykładni, względnie niewłaściwemu zastosowaniu, to jest:

a)  art. 6 k.c., poprzez błędne przyjęcie, iż wnioskodawczyni wykazała, iż przyczyniła się w większym stopniu do powstania majątku wspólnego,

b)  art. 43 § 1,2 i 3 k.r.o., poprzez przyjęcie, iż zachodzą ważne powody do ustalenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym oraz pominięcie osobistego nakładu pracy uczestnika w gospodarstwie domowym,

c)  art. 5 k.c., poprzez pominięcie, iż pozbawienie uczestnika jakiegokolwiek miejsca zamieszkania jest sprzeczne z zasadami współżycia społecznego,

3.  Naruszenie przepisów postępowania mogące mieć wpływ na treść wydanego orzeczenia, to jest art. 233 § 1 k.p.c. poprzez brak wszechstronnego rozważenia zebranego w sprawie materiału dowodowego.

W związku z podniesionymi zarzutami uczestnik wniósł o zmianę zaskarżonego orzeczenia poprzez ustalenie równych udziałów stron w majątku wspólnym; podział majątku wspólnego zgodnie ze stanowiskiem uczestnika w pierwszej instancji, ewentualnie przyznanie uczestnikowi co najmniej prawa najmu lokalu mieszkalnego; zasądzenie kosztów postępowania, również za drugą instancję. Ewentualnie wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia i przekazanie sprawy Sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania z obowiązkiem orzeczenia o kosztach postępowania odwoławczego.

W odpowiedzi na apelację, wnioskodawczyni wniosła o jej oddalenie w całości oraz zasądzenie na jej rzecz kosztów postępowania apelacyjnego, w tym kosztów zastępstwa adwokackiego według norm przepisanych.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy przyjął za własne ustalenia dokonane przez Sąd pierwszej instancji, uznając je za prawidłowe i oparte na właściwej ocenie zgromadzonego materiału dowodowego.

Ponadto Sąd Okręgowy ustalił następujący stan faktyczny:

Określona w procesie wyceny, podejściem porównawczym, wartość rynkowa nieruchomości stanowiącej działki ewidencyjne nr (...) położone w T. przy ulicy (...) według stanu nieruchomości na dzień (...)roku i na dzień (...)roku oraz wartość nakładów na nieruchomość według cen z dnia (...)roku jest aktualna w czasie toczącego się postępowania apelacyjnego.

Dowód: opinia aktualizacyjna opracowana przez biegłego z zakresu wyceny nieruchomości mgr inż. M. W. – k. 684 - 692

W toku postępowania odwoławczego ujawniony został kolejny składnik majątku wspólnego w postaci środków ulokowanych w funduszu emerytalnym OFE (...) założonym na nazwisko wnioskodawczyni w postaci (...), (...) jednostek rozrachunkowych o wartości wynoszącej na dzień ustania wspólności ustawowej 13254,32 zł.

Dowód: pismo (...) OFE z dnia (...)r.

Wnioskodawczyni w dalszym ciągu pracuje w dotychczasowym miejscu pracy, ma stabilne dochody. Mieszka sama przy ul. (...) w T..

Dowód: uzupełniające przesłuchanie wnioskodawczyni – k. 719-723

Uczestnik wyprowadził się z mieszkania przy ul. (...) i wypowiedział umowę najmu tego lokalu w dniu (...)roku.

Dowód: pisma UM T. z dnia (...). –k. 711 i z dnia (...). –k. 706;

Powyższe ustalenia Sądu Okręgowego w zakresie zarówno nowo ujawnionego składnika majątkowego, jak i aktualnego stanu bytowego wnioskodawczyni, zostały oparte na nie budzących wątpliwości dokumentach i zeznaniach wnioskodawczyni. Ustalenia te nie były w żaden sposób podważane. Nadto brak zmiany wartości nieruchomości objętych niniejszym postępowaniem potwierdził biegły sądowy dokonując aktualizacji sporządzonej przez siebie opinii.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie była uzasadniona.

W ocenie Sądu Okręgowego analizę podniesionych zarzutów wypada rozpocząć od ustosunkowania się do wskazywanego w apelacji naruszenia przepisu art. 233 § 1 k.p.c., gdyż uwzględnienie tego zarzutu miałoby wpływ na ustalenia faktyczne, a także na ocenę prawidłowości zastosowania przepisów prawa materialnego. Zarzut ten w ocenie Sądu Okręgowego nie mógł zostać uznany z trafny. Wskazać należy, że skuteczne postawienie zarzutu naruszenia przez sąd zasady swobodnej oceny dowodów wymaga wykazania, że sąd uchybił zasadom logicznego rozumowania lub doświadczenia życiowego, to bowiem jedynie może być przeciwstawione uprawnieniu sądu do dokonywania swobodnej oceny dowodów. Nie jest natomiast wystarczające przekonanie strony o innej niż przyjął to sąd doniosłości poszczególnych dowodów i ich odmiennej ocenie, niż ocena sądu. Sąd ocenia wiarygodność i moc dowodów według własnego przekonania, na podstawie wszechstronnego rozważenia zebranego materiału. Taka ocena, dokonywana jest na podstawie przekonań sądu, jego wiedzy i posiadanego doświadczenia życiowego, a nadto winna uwzględniać wymagania prawa procesowego oraz reguły logicznego myślenia, według których sąd w sposób bezstronny, racjonalny i wszechstronny rozważa materiał dowodowy jako całość, dokonuje wyboru określonych środków dowodowych i - ważąc ich moc oraz wiarygodność - odnosi je do pozostałego materiału dowodowego (wyrok SN z dnia 10.06.1999 r., II UKN 685/98, OSNAPiUS 2000/17/655). Jeżeli z określonego materiału dowodowego sąd wyprowadza wnioski logicznie poprawne i zgodne z doświadczeniem życiowym, to ocena sądu nie narusza reguł swobodnej oceny dowodów i musi się ostać, choćby w równym stopniu, na podstawie tego materiału dowodowego, dawały się wysnuć wnioski odmienne. Tylko w przypadku, gdy brak jest logiki w wiązaniu wniosków z zebranymi dowodami lub gdy wnioskowanie sądu wykracza poza schematy logiki formalnej albo, wbrew zasadom doświadczenia życiowego, nie uwzględnia jednoznacznych praktycznych związków przyczynowo - skutkowych, to przeprowadzona przez sąd ocena dowodów może być skutecznie podważona. Sąd pierwszej instancji ma obowiązek wyprowadzenia z zebranego w sprawie materiału dowodowego wniosków logicznie prawidłowych. Reguła ta, współokreślająca granice swobodnej oceny dowodów, nie będzie zachowana wtedy, gdy wnioski wyprowadzone przez Sąd przy ocenie dowodów nie układają się w logiczną całość zgodną z doświadczeniem życiowym, lecz pozostają ze sobą w sprzeczności, a także, gdy nie istnieje logiczne powiązanie wniosków z zebranym w sprawie materiałem dowodowym. Same, nawet poważne wątpliwości co do trafności oceny dokonanej przez sąd pierwszej instancji, jeżeli tylko nie wykroczyła ona poza granice zakreślone w art. 233 § 1 k.p.c., nie powinny stwarzać podstawy do zajęcia przez sąd drugiej instancji odmiennego stanowiska (wyrok SN z dnia 12.04. 2012 r., I UK 347/11).

Przenosząc powyższe rozważania na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy, że Sąd Rejonowy zgromadzony materiał dowody ocenił w sposób rzeczowy, kierując się zasadami logiki i doświadczenia życiowego. Apelujący uczestnik ograniczył się jedynie do postawienia zarzutu naruszenia art. 233 § 1 k.p.c. nie kwestionując oceny poszczególnych dowodów ani nie wskazując na czym ta wadliwa ocena miałby polegać, a tak skonstruowany zarzut, ze względu na brak jego rozwinięcia, należało uznać za niezasadny. Zawarte w apelacji zarzuty w istocie stanowią jedynie polemikę uczestnika z ustaleniami dokonanymi przez Sąd pierwszej instancji, z jednoczesnym przedstawieniem własnej wersji stanu faktycznego. Nie sposób pominąć w niniejszych rozważaniach stwierdzenia, że uczestnik w apelacji w sposób wybiórczy i fragmentaryczny przedstawia treść poszczególnych zeznań, nie dostrzegając w ogóle pozostałej części zeznań osób, które powołuje, z których wynika odmienny stan faktyczny, niż prezentowany przez skarżącego. Tak sformułowany i uzasadniony zarzut nie może odnieść zamierzonego skutku.

Zdaniem Sądu drugiej instancji, Sąd Rejonowy prawidłowo ustalił wysokość udziałów we wspólnym majątku, będącym przedmiotem podziału w niniejszym postępowaniu. W tym zakresie nie doszło do naruszenia art. 43 §1 k.r.o. Sąd Okręgowy nie stwierdził również naruszenia przepisów art. 43 § 2 k.r.o. Sąd Rejonowy uznał, że w sprawie niniejszej zachodzą warunki określone w art. 43 § 2 k.r.o. uzasadniające żądanie stwierdzenia nierównych udziałów małżonków w majątku wspólnym. Trafnie Sąd Rejonowy uznał, że za zasadnością żądania wnioskodawczyni w tym zakresie przemawia sposób postępowania uczestnika, szczegółowo opisany przez Sąd pierwszej instancji w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia, a także fakt, iż wnioskodawczyni przez cały okres trwania małżeństwa w sposób adekwatny do własnych możliwości przyczyniała się do powstania i utrzymania wspólnego majątku, a także wykonywała obowiązki związane z opieką i wychowaniem wspólnych dzieci oraz prowadzeniem wspólnego gospodarstwa domowego. Uczestnik tylko w pierwszych latach małżeństwa zarabiał więcej niż wnioskodawczyni, później zaś dochody R. T., jak ustalił Sąd Rejonowy, były wielokrotnie wyższe od dochodów uczestnika. Oczywiście nie może ujść uwadze Sądu, że uczestnik przestał pracować zawodowo na skutek wypadku, jednakże, co najistotniejsze po okresie rekonwalescencji nie dochowywał należytej staranności w uzyskaniu czy pomnażaniu majątku stron. Jeśli nawet podejmował jakieś prace dorywcze w okresie kiedy pozostawał na rencie, to uzyskanych dochodów nie przeznaczał na potrzeby rodziny. Nie podejmował żadnych starań, które pozwoliłyby mu zwiększyć swoje możliwości. Takie działania podejmowała niewątpliwie wnioskodawczyni. Kształciła się w celu zwiększenia swoich możliwości na rynku pracy, co ostatecznie przełożyło się na jej większą aktywność zawodową a dzięki temu na większe dochody, z których aktualnie się utrzymuje. Nie budzi także wątpliwości Sądu Okręgowego, że w zasadzie wszystkie składniki majątkowe o istotnym znaczeniu powstały na skutek starań wnioskodawczyni. Pozyskanie mieszkania, z którego strony niniejszego postępowania korzystały na zasadach najmu było efektem przynależności R. T. do spółdzielni mieszkaniowej, zaś zakupienie nieruchomości posadowionej przy ulicy (...) było efektem jej osobistych starań i posiadania przez nią określonych środków zgromadzonych na książeczce oszczędnościowej.

Sąd drugiej instancji w postępowaniu odwoławczym podjął czynności w zakresie postępowania dowodowego, które miały na celu ustalenie dodatkowych okoliczności istotnych z punktu widzenia rozstrzygnięcia, dotyczących aktualizacji majątku, który miał wchodzić w skład majątku wspólnego. Jednakże podjęte przez Sąd działania potwierdziły jedynie stan wartościowy tego majątku. Sąd Okręgowy dopuścił dowód z uzupełniającego przesłuchania uczestników na okoliczność ustalenia aktualnego korzystania z konkretnych składników majątkowych, ich sytuacji w zakresie możliwości dokonania ewentualnych spłat, a nadto przyczyniania się przez nich do powstania wspólnego majątku. Wnioskodawczyni złożyła obszerne zeznania, które w większości potwierdzały treść wcześniejszych zeznań i ustalenia Sądu rejonowego. Natomiast uczestnik mający możliwość przedstawienia własnej sytuacji życiowej, przytoczenia okoliczności, które wskazywałyby, że przyczyniał się on w większym stopniu do powstania majątku wspólnego, z szansy tej nie skorzystał i nie stawił się na wyznaczony termin rozprawy, na której miał zostać przesłuchany, co skutkowało pominięciem dowodu z jego zeznań. W toku niniejszego postępowania uczestnik zachowywał się biernie, nie korzystając nawet z możliwości kontaktu z ustanowionym dla niego pełnomocnikiem z urzędu. Takie zachowanie uczestnika jedynie potwierdza ustalenia i wnioski Sądu pierwszej instancji, co do jego postawy życiowej, podważając jednocześnie twierdzenia samego uczestnika o przejawianej jego aktywności w zajmowaniu się sprawami domowymi, opieką nad dziećmi oraz aktywności zawodowej. Z powyższych względów za całkowicie prawidłowe należy uznać odstąpienie przez Sąd Rejonowy od zasady równych udziałów małżonków w majątku wspólnym i orzeczenie o nierównych udziałach, a także określenie wzajemnej

Kontynuując rozważania wskazać należy, iż w ocenie Sądu Okręgowego, nie można stwierdzić, aby brak przyznania uczestnikowi składnika majątkowego w postaci prawa najmu lokalu nr (...) położonego w T. przy ul. (...), naruszał normę prawną wyrażoną w art. 5 k.c. Wskazać bowiem należy, że zasady współżycia społecznego w rozumieniu art. 5 k.c. są pojęciem pozostającym w nierozłącznym związku z całokształtem okoliczności danej sprawy i w takim całościowym ujęciu wyznaczają podstawy, granice i kierunki jej rozstrzygnięcia w wyjątkowych sytuacjach, które przepis ten ma na względzie. Dlatego dla zastosowania art. 5 k.c. konieczna jest ocena całokształtu danego zdarzenia prawnego w ścisłym powiązaniu nadużycia prawa z konkretnym stanem faktycznym danej sprawy. Z materiału dowodowego w niniejszej sprawie wynika, że gdyby nawet przyznać mu powyższy składnik majątku na wyłączność, to jak to zostało wskazane powyżej i tak nie miał by on jakiekolwiek możliwości dokonywania spłat na rzecz wnioskodawczyni. Co więcej, uczestnik zrzekł się wszelkich praw do powyższego lokalu, czym doprowadził do wygaśnięcia przysługującego mu uprzednio stosunku najmu tego lokalu. Dlatego też aktualnie nie jest możliwe orzeczenie w zakresie przyznania mu prawa najmu lokalu nr (...) położonego w T. przy ul. (...), gdyż doprowadziłoby to do sytuacji, w której lokal mieszkalny oddany by został osobie, której nie łączy obecnie jakikolwiek stosunek prawny z właścicielem tego lokalu tj. Gminą. Podnieść też trzeba, że w doktrynie i orzecznictwie utrwalonej jest stanowisko, że nie może się powoływać na naruszenie zasad współżycia społecznego osoba, która sama te zasady narusza. To, iż uczestnik tak właśnie postępuje wynika z ustaleń Sądu dokonanych w tej sprawie, a w szczególności w zakresie uchylania się od alimentowania własnych synów, niedokładania się do utrzymania wspólnego lokalu mieszkalnego, braku zaangażowania w sprawy własnej rodziny.

Z przedstawionych wyżej przyczyn Sąd Okręgowy nie mógł uznać apelacji uczestnika za zasadną w związku z czym na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 §2 k.p.c. ją oddalił.

Odnosząc się do reformatoryjnej części orzeczenia, wskazać należy, że nie jest ona wynikiem uwzględnienia jakiegokolwiek zarzutu apelacji lub stwierdzenia nieprawidłowości orzeczenia Sądu Rejonowego, lecz ustalenia w toku postępowania odwoławczego nowego składnika majątku wspólnego. W tym zakresie należy stwierdzić, że po pierwsze Sąd odwoławczy jest również Sądem merytorycznym, po drugie natomiast zgodnie z art. 567 § 3 k.p.c., do postępowania o podział majątku wspólnego po ustaniu wspólności majątkowej między małżonkami stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące postępowania w przedmiocie działu spadku, a zatem, między innymi, również art. 684 k.p.c. Oznacza to, że także skład i wartość majątku wspólnego byłych małżonków ustala z urzędu sąd, a zasadą jest, iż podział majątku wspólnego winien objąć cały majątek (art. 1038 k.c. w zw. z art. 46 k.r.o.). Tym samym w zakresie zaskarżenia objętego apelacją Sąd Okręgowy mógł dokonywać nowych ustaleń w przedmiocie składników majątku wspólnego stron postępowania w postaci składek w otwartym funduszu emerytalnym, tym bardziej, że w myśl art. 31 k.r.o. do majątku wspólnego należą środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego każdego z małżonków. Kwoty zgromadzone na OFE stanowią zatem jeden z przedmiotów podziału majątku. Ponieważ powyższe środki są ściśle związane z osobą wnioskodawczyni i jej aktywnością zawodową, dlatego też, zdaniem Sądu Okręgowego, składnik ten należało w całości przyznać na jej rzecz, z jednoczesnym obowiązkiem spłaty 1/5 wysokości tego składnika na rzecz uczestnika. W związku z powyższym na podstawie art. 212 §2 k.c. w związku z art. 1035 k.c. i art. 46 k.r.o. Sąd Okręgowy orzekł jak w punkcie 1 a i b sentencji.

Ponieważ w toku postępowania odwoławczego uczestnikowi został przyznany adwokat z urzędu w punkcie 3 sentencji postanowienia Sąd Okręgowy przyznał od Skarbu Państwa-Sądu Okręgowego w Krakowie na rzecz adwokata M. P.kwotę 2214 zł brutto tytułem wynagrodzenia za pomoc prawną udzieloną uczestnikowi z urzędu. Wysokość przyznanego wynagrodzenia została określona zgodnie z § 6 pkt 6 w zw. z z § 13 ust. 1 pkt 1 w związku z § 2 ust 2 i 3 i § 7 pkt 10 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 r. w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (Dz.U.2013.461 j.t.)

Ponieważ ze środków Skarbu Państwa zostały pokryte tymczasowo wydatki na opinię uzupełniającą w wysokości 668,55 zł, Sąd Okręgowy, na zasadzie art. 113 w zw. z art. 83 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych nakazał ściągnąć na rzecz Skarbu Państwa –Sądu Okręgowego w Krakowie od wnioskodawczyni kwotę 334,28zł , zaś od uczestnika kwotę 334,27 zł, o czym orzekł jak w pkt 4 sentencji.

O kosztach postępowania odwoławczego orzeczono w punkcie 5. na zasadzie art. 520 §1 k.p.c., wynikiem sprawy o podział majątku, jako należącej do kategorii spraw podziałowych, są bowiem zainteresowane obie strony w równym stopniu, zaś ostatecznie o sposobie wyjścia ze współwłasności, przy uwzględnieniu wszelkich okoliczności sprawy i interesów stron, decyduje sąd w końcowym orzeczeniu o podziale majątku. W tej sytuacji brak jest podstaw do uznania, iż interesy stron takiego postępowania, nawet przy rozbieżnych stanowiskach w zakresie sposobu podziału, są sprzeczne, wobec czego nie można przyjąć, że zachodzi potrzeba zasądzenia od jednej ze stron kosztów postępowania poniesionych przed drugą stronę. Zasada ta znajduje również zastosowanie w postępowaniu odwoławczym.