Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Krakowie

POSTANOWIENIE

Dnia 24 kwietnia 2015 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny Odwoławczy

w składzie:

Przewodniczący:	SSO Krystyna Dobrowolska
Sędziowie:	SO Grzegorz Buła (sprawozdawca) SR (del.) Maciej Ferek

Protokolant: Ewelina Hazior

po rozpoznaniu w dniu 24 kwietnia 2015 r. w Krakowie

na rozprawie sprawy z wniosku (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą

w W.

przy uczestnictwie (...) Spółki Akcyjnej z siedzibą w Z.

o ustanowienie służebności przesyłu

na skutek apelacji wnioskodawcy

od postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie

z dnia 5 grudnia 2014 r., sygnatura akt I Ns 1536/14/K

postanawia:

1.  oddalić apelację;

2.  zasądzić od wnioskodawcy na rzecz uczestnika kwotę 120 zł (sto dwadzieścia złotych) tytułem zwrotu kosztów postępowania odwoławczego.

UZASADNIENIE

postanowienia z dnia 24 kwietnia 2015r.

Zaskarżonym postanowieniem z dnia 5 grudnia 2014 roku Sąd Rejonowy dla Krakowa - Krowodrzy w Krakowie oddalił wniosek (...) S.A. w W. o ustanowienie na jego rzecz, za wynagrodzeniem rocznym 932,80zł, służebności przesyłu, obciążającej część pomieszczenia oznaczonego nr (...), o pow. 8,8m ², na II piętrze budynku położonego przy ul. (...) w K., wchodzącego w skład nieruchomości lokalowej, polegającej na prawie korzystania z tego pomieszczenia na potrzeby eksploatacji, napraw, remontów i konserwacji urządzeń infrastruktury przesyłowej linii telekomunikacyjnych, łącznie z prawem dostępu do tych urządzeń w czasie ich eksploatacji w celu wykonania czynności związanych z eksploatacją, naprawą, remontami i konserwacją (pkt I); oraz zasądził od wnioskodawcy na rzecz uczestnika (...) S.A. z siedzibą w Z. kwotę 240 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania.

Sąd Rejonowy stwierdził, że w niniejszej sprawie pomiędzy uczestnikami niesporne było, że uchwałą Nadzwyczajnego Zgromadzenia Akcjonariuszy (...) S.A. z 7 listopada 2013 r. doszło do połączenia w trybie art. 492 § 1 k.s.h., poprzez przejęcie całego majątku (...) Spółki z o.o. w W. oraz (...) Spółki z o.o. w W. jako spółek przejmowanych przez (...) S.A. jako spółkę przejmującą, która działa pod firmą (...) S.A. w W..

Nadto Sąd Rejonowy ustalił następujący stan faktyczny:

Prawo własności nieruchomości stanowiącej lokal niemieszkalny nr (...) w budynku przy ul. (...) w K. o powierzchni 90,74 m ², objętej księgą wieczystą nr (...), z którego własnością związany jest udział w wysokości (...) części we współwłasności nieruchomości, objętej księgą wieczystą nr (...), przysługuje (...) S.A. w Z..

W dniu 1 lutego 2007r. (...) S.A. w Z., jako wynajmujący, zawarła z (...) S.A. w W. umowę najmu pomieszczenia oznaczonego nr (...) na II piętrze budynku przy ul. (...) o powierzchni 8,8m ² z przeznaczeniem na zainstalowanie w nim urządzeń telekomunikacyjnych. Umowa została zawarta na czas nieokreślony od dnia 1 lutego 2007r., przy czym strony dopuściły możliwość rozwiązania umowy za sześciomiesięcznym okresem wypowiedzenia. Okres wypowiedzenia był przedmiotem negocjacji. Po zakończeniu umowy najmu najemca zobowiązał się do zwrotu przedmiotu umowy w stanie niepogorszonym ponad stan wynikający z normalnej eksploatacji oraz do usunięcia własnym staraniem i na własny koszt wszelkich uszkodzeń powstałych w czasie trwania umowy.

W pomieszczeniu nr (...) o powierzchni 8,8 m ² w lokalu nr (...) objętym księgą wieczystą nr (...) znajdują się urządzenia infrastruktury aktywnej, wchodzące w skład przedsiębiorstwa (...) S.A. w W. w postaci węzła systemów, dostępowych, węzła transmisji danych i stacji teletransmisyjnej. Do przedmiotowego pomieszczenie doprowadzony jest również kabel światłowodowy (...) 51025x (24J). Urządzenia te podłączone są do kanalizacji podziemnej przebiegającej w okolicy ulicy (...). Przedmiotowe urządzenia mogą być przeniesione w inne miejsce, ich przeniesienie wymaga przeprowadzenia prac projektowych, uzyskania uzgodnień, pozwoleń i poczynienia nakładów inwestycyjnych. Sam techniczny proces ich przeniesienia trwa do około tygodnia.

Pismem z dnia 24 grudnia 2013r., doręczonym wnioskodawcy w dniu 31 grudnia 2013r. (...) S.A. w Z. wypowiedziała wnioskodawcy ze skutkiem na dzień 30 czerwca 2014 r. umowę najmu w/w pomieszczenia nr (...). Wnioskodawca przedstawiał kilkakrotnie uczestnikowi pisemne prośby o rozważenie możliwości odstąpienia od wypowiedzenia umowy, wskazując, że lokalizacja urządzeń telekomunikacyjnych została wybrana w celu realizowania przez (...) ustawowych obowiązków w zakresie umożliwienia dostępu do powszechnych usług telekomunikacyjnych. Wnioskodawca wskazywał, że utrata tytułu prawnego do lokalu może skutkować przerwą w świadczeniu usług telekomunikacyjnych. Wskazywał również, że proces przenoszenia urządzeń telekomunikacyjnych jest przedsięwzięciem skomplikowanym i czasochłonnym, wymagającym koniecznych prac projektowych, uzgodnień, pozwoleń i nakładów inwestycyjnych. Proponował także zawarcie nowej umowy najmu za miesięcznym wynagrodzeniem w wysokości 500 zł pod lokalizację urządzeń teletechnicznych, a w razie nie uwzględnienia tej propozycji- o ustanowienie służebności przesyłu. Uczestnik nie wyraził zgody na przedstawiane propozycje wyjaśniając, że konieczność zwolnienia pomieszczenia nr (...) przez wnioskodawcę wynika z planów przebudowy i rozwoju Hotelu (...). Uczestnik planował wykorzystanie pomieszczenia nr (...) jako zaplecza sali konferencyjnej. Pomieszczenie znajduje się na końcu przestrzeni hotelowej. Korzystanie z niego przez m.in. serwisantów wnioskodawcy powoduje uciążliwość związaną z tym, że pracownicy w/w pojawiają się w pomieszczeniu o różnych porach, również w trakcie odbywających się w pomieszczeniach przyległych konferencji, przez które przebiega dojście do tego pomieszczenia.

W oparciu o tak ustalony stan faktyczny, Sąd Rejonowy uznał, że wniosek był niezasadny. Argumentując powyższe, Sąd pierwszej instancji wskazał, że jeżeli wymienione w art. 49 § 1 k.c. urządzenia przesyłowe jako służące do doprowadzania płynów różnego rodzaju, pary, gazu, energii elektrycznej itp. lub do ich odprowadzania, stanowią część przedsiębiorstwa lub zakładu, to mimo znajdowania się na gruncie lub w budynku nie stanowią ich części składowych. Założeniem ustawodawcy dla wyodrębnienia tych urządzeń było zatem ich wejście w skład przedsiębiorstwa, skoro istotą art. 49 k.c. było wprowadzenie wyjątku od zasady superficies solo cedit. W ocenie Sądu Rejonowego, połączenie urządzeń w sposób trwały z przedsiębiorstwem, tak aby mówić o części składowej, wymaga przy tym spełnienia przesłanki trwałości z art. 47 § 2 k.c. Odłączenie tych urządzeń musiałoby spowodować uszkodzenie lub istotną zmianę całości (przedsiębiorstwa) albo przedmiotu odłączonego (urządzeń). W sensie prawnym odłączenie spowodowałoby, że urządzenia nie spełniałyby roli przesyłowej w sieci, a więc nie mogłaby być wykonywana funkcja przedsiębiorstwa, którego miałyby być częścią. Trwałe połączenie z przedsiębiorstwem jest więc niezbędne, aby danej instalacji w ogóle dać miano urządzeń „służących do doprowadzania lub odprowadzania", jak stanowi art. 49 k.c. Brak połączenia sprowadza te instalacje do rzeczy ruchomych zarówno samoistnych, jak i części składowych takich rzeczy (formułując powyższe stanowisko Sąd pierwszej instancji powołał się na poglądy wyrażone uchwale składu 7 sędziów Sądu Najwyższego z 8.03.2006r. III CZP 105/05, OSNC 2006/10/159 oraz wskazane w niej orzecznictwo i literaturę). Według Sądu Rejonowego taka sytuacja występowała w przedmiotowej sprawie, skoro urządzenia telekomunikacyjne, znajdujące się w pomieszczeniu nr(...) w lokalu (...) przy ul. (...) w K. mogły być w każdym czasie przeniesione w inne miejsce. Zatem w niniejszej sprawie nie chodzi o „urządzenia” o których mowa w art. 49 k.c., co uniemożliwiało wnioskodawcy skuteczne wystąpienie z wnioskiem o ustanowienie służebności przesyłu, skoro warunkiem dla jej wystąpienia jest istnienie właśnie tych „urządzeń”.

Jak wskazał Sąd pierwszej instancji, skoro przepis art. 49 k.c. nie przesądza stopnia trwałości połączenia tych urządzeń z rzeczą to z art. 305 ² § 1 k.p.c. wynika, że służebność przesyłu musi być konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których była mowa wyżej. W przedmiotowej sprawie taki stan rzeczy nie występował, skoro brak było technicznych przeszkód w przeniesieniu urządzeń telekomunikacyjnych w inne miejsce, niezależnie od stopnia trudności i zakresu czynności administracyjnych jakie muszą poprzedzać zmianę ich lokalizacji. Według Sądu Rejonowego wnioskodawca jako przedsiębiorca i profesjonalista w obrocie prawnym, zawierając umowę najmu z dnia 1 lutego 2007 r. wybrał określoną drogę prawną dla umożliwienia sobie korzystania z urządzeń i ich lokalizacji. Uzgadniając z wynajmującym okres wypowiedzenia musiał również brać pod uwagę konieczność wyczerpania wymogów formalnych dla przeniesienia tych urządzeń w inne miejsce. Brak było również uzasadnionych podstaw do przyjęcia, aby przyczyną dla ustanowienia służebności miała być przerwa w świadczeniu usług przez operatora przesyłowego, skoro to rzeczą operatora jest takie zorganizowanie prowadzonej działalności, aby zminimalizować negatywne następstwa zmian w zakresie lokalizacji urządzeń.

Sąd pierwszej instancji wskazał nadto, że wnioskodawca konstruował swoje żądanie także na zasadach współżycia społecznego, co również nie mogło skutkować uwzględnieniem wniosku. Sąd ten stwierdził, że przepis art. 5 k.c. określa granice w jakich osoba uprawniona może czynić użytek z przysługującego jej prawa podmiotowego i może on znaleźć zastosowanie, gdy ocena konkretnego stanu faktycznego, przy uwzględnieniu określonej normy prawnej prowadzi do wniosku, że korzystanie przez uprawnionego z jego prawa jest sprzeczne z wymienionymi w nim zasadami. Przepis ten służy jednakże wyłącznie ochronie osoby zobowiązanej i nie może być samodzielną podstawą nabycia praw podmiotowych, te bowiem wywodzą się ze stanowiących je norm prawa materialnego. Sąd Rejonowy uznał, że przedmiotowy wniosek w istocie zmierzał do uniknięcia skutków wynikających z zawartej pomiędzy stronami umowy najmu, zobowiązującej wnioskodawcę do usunięcia urządzeń telekomunikacyjnych z pomieszczenia, w którym się znajdują, po zakończeniu tej umowy.

Według Sądu Rejonowego wbrew twierdzeniom podnoszonym przez wnioskodawcę, przed wejściem w życie ustawy z dnia 7 maja 2010 r. o wspieraniu i rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz.U z 2010 r., nr 106, poz. 675) istniała możliwość administracyjnego ograniczenia prawa własności poprzez udzielenie zezwolenia między innymi na zakładanie i przeprowadzenie na nieruchomości urządzeń łączności publicznej i sygnalizacji i innych podziemnych, naziemnych lub nadziemnych obiektów i urządzeń niezbędnych do korzystania z tych przewodów i urządzeń na podstawie art. 124 ustawy z dnia 21 sierpnia 1997 r. o gospodarce nieruchomościami (tekst jedn. Dz.U. 2014, nr 518). Jeśli chodzi o inne podziemne, naziemne lub nadziemne obiekty i urządzenia niezbędne do korzystania z wymienionych wcześniej przewodów i urządzeń, to w ocenie Sądu Rejonowego podstawowym kryterium zaliczania obiektów i urządzeń do zbioru takich, o które chodzi w art. 124 ust. 1 u.g.n., jest ich związek z ciągami drenażowymi, przewodami i urządzeniami służącymi do przesyłania lub dystrybucji płynów, pary, gazów i energii elektrycznej oraz z urządzeniami łączności publicznej i sygnalizacji. Jako nietrafną, ocenił Sąd pierwszej instancji, argumentację wnioskodawcy, że w okresie nieistnienia instytucji służebności przesyłu powszechne było zawieranie przez przedsiębiorców przesyłowych umów najmu, celem umożliwienia korzystania z nieruchomości zgodnie z przeznaczeniem urządzeń na niej posadowionych. Przed wejściem w życie art. 305 ¹ - 305 ⁴ k.c. (przed dniem 3 sierpnia 2008 r.) możliwe było bowiem ustanowienie służebności o treści odpowiadającej służebności przesyłu, ustanawianej nie na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości władnącej, ale na rzecz przedsiębiorcy przemysłowego.

Apelację na powyższe postanowienie wniósł wnioskodawca, zaskarżając je w całości i zarzucając:

I.  Naruszenie przepisów postępowania, które miało istotny wpływ na wynik sprawy, to jest:

1.  art. 217 § 1 k.p.c. przez niedopuszczenie dowodu z oględzin, z opinii biegłego architekta i rzeczoznawcy majątkowego;

2.  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sprzeczność ustaleń faktycznych w postaci stwierdzenia, że „W pomieszczeniu nr. (...) o powierzchni 8.8 m ² lokalu nr (...) objętym księgą wieczystą (...) znajdują się urządzenia infrastruktury aktywnej, wchodzące w skład przedsiębiorstwa (...)” z rozstrzygnięciem, w którym Sąd Rejonowy przyjął, że przedmiotowe urządzenia w skład przedsiębiorstwa nie wchodzą;

3.  art. 328 § 2 k.p.c. poprzez sprzeczność ustaleń faktycznych „przedmiotowe urządzenia mogą być przeniesione w inne miejsce, ich przeniesienie wymaga przeprowadzenia pracy projektowych uzgodnień i poczynienia nakładów inwestycyjnych” z rozstrzygnięciem, w którym Sąd Rejonowy przyjął, że urządzenia „mogą być w każdym czasie przeniesione w inne miejsce”;

II.  Naruszenie prawa materialnego, to jest:

1.  błąd subsumpcji poprzez wadliwe przyjęcie nieistnienia związku pomiędzy ustalonym przez Sąd stanem faktycznym „w pomieszczeniu nr (...) o powierzchni 8.8 m ² lokalu nr (...) objętym księgą wieczystą (...) znajdują się urządzenia infrastruktury aktywnej, wchodzące w skład przedsiębiorstwa (...)”, a normą prawną art. 49 § 1 k.c.;

2.  art. 47 § 2 k.c. w zw. z art. 49 § 1 k.c. poprzez błędną wykładnię art. 47 § 2 k.c. i uznanie, że połączenie przedmiotowych urządzeń telekomunikacyjnych w sposób trwały z przedsiębiorstwem w myśl art. 49 § 1 k.c., tak aby mówić o części składowej wymaga przy tym spełnienia przesłanki trwałości z art. 47 § 2 k.c., to jest urządzenia nie mogą być odłączone od przedsiębiorstwa bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany odłączanych urządzeń, a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie art. 49 § 1 k.c.;

3.  art. 49 § 1 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i ustalenie, że urządzenia infrastruktury telekomunikacyjnej wnioskodawcy znajdujące się w pomieszczeniu (...)w budynku przy ul. (...) uczestnika nie stanowią urządzeń w rozumieniu art. 49 § 1 k.c., to jest służących do doprowadzenia lub odprowadzenia płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz innych urządzeń podobnych, które nie należą do części składowych nieruchomości, jeżeli wchodzą w skład przedsiębiorstwa, podczas gdy przedmiotowe urządzenia mają taki charakter, a w konsekwencji niewłaściwe zastosowanie art. 305 ¹ k.c.;

4.  art. 305 ² § 1 k.c. poprzez niewłaściwe zastosowanie i ustalenie, że dla właściwego korzystania nie jest konieczne ustanowienie służebności przesyłu, skoro brak jest technicznych przeszkód w przeniesieniu urządzeń telekomunikacyjnych, podczas gdy dla właściwego korzystania z urządzeń ustanowienie służebności przesyłu jest konieczne.

W oparciu o tak sformułowane zarzuty wnioskodawca wniósł o:

1.  zmianę zaskarżonego postanowienia w całości i uwzględnienie wniosku w całości poprzez ustanowienie służebności przesyłu na rzecz wnioskodawcy za wynagrodzeniem rocznym w kwocie 932,80 złotych, płatnym z góry do końca stycznia każdego kolejnego roku obowiązywania służebności, a pierwsza płatność nastąpi w terminie 30 dni od uprawomocnienia się postanowienia Sądu o ustanowieniu służebności, obciążającej na czas nieokreślony część pomieszczenia oznaczonego nr (...), o powierzchni 8,8 m ², na II piętrze budynku położonego przy ulicy (...) w K., wchodzącego w skład nieruchomości lokalowej objętej księgą wieczystą (...), polegającą na prawie korzystania z tego pomieszczenia na potrzeby eksploatacji, napraw, remontów i konserwacji urządzeń infrastruktury przesyłowej linii telekomunikacyjnych, łącznie z prawem dostępu do tych urządzeń w czasie ich eksploatacji w celu wykonania czynności związanych z eksploatacją, naprawą, remontami i konserwacją;

2.  rozstrzygnięcie o kosztach postępowania za obie instancje według norm przepisanych, biorąc pod uwagę sprzeczność interesów pomiędzy wnioskodawcą a uczestnikiem postępowania;

3.  ewentualnie, w przypadku stwierdzenia przez Sąd Okręgowy nierozpoznania przez Sąd pierwszej instancji istoty sprawy, o uchylenie zaskarżonego wyroku w całości i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania, pozostawiając temu sądowi rozstrzygnięcie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Apelujący wniósł także o przeprowadzenie dowodu z oględzin, z opinii biegłego architekta i rzeczoznawcy majątkowego.

Rozpoznając niniejszą sprawę Sąd Okręgowy przyjął za własne ustalenia faktyczne dokonane przez Sąd pierwszej instancji, a także okoliczności, które według tego Sądu były niesporne, uznając je za prawidłowe i oparte na właściwej ocenie zgromadzonego materiału dowodowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Apelacja nie jest zasadna.

W ocenie Sądu Okręgowego postanowienie Sądu pierwszej instancji jest prawidłowe, a zarzuty podniesione przez wnioskodawcę nie mogły doprowadzić do jego zmiany lub uchylenia.

W pierwszej kolejności należy się odnieść do zarzutów skarżącego dotyczących naruszenia przepisów postępowania. Zarzuty te nie mogły zostać uznane za trafne. Skarżący zarzucił Sądowi Rejonowemu naruszenie art. 328 §2 k.p.c., a także art. 217 §1 k.p.c. Wskazać należy, że zarzut naruszenia art. 328 §2 k.p.c. tylko wówczas może zostać uznany za skuteczny, gdy uzasadnienie zaskarżonego wyroku (postanowienia) zostało sporządzone w taki sposób, iż uniemożliwia przeprowadzenie kontroli instancyjnej. Taka sytuacja może mieć miejsce, gdy uzasadnienie nie zawiera któregokolwiek z elementów wskazanych w art. 328 §2 k.p.c., co nie pozwala na poznanie motywów, którymi kierował się Sąd pierwszej instancji, wydając zaskarżone orzeczenie. Jednak powyższa sytuacja w tej sprawie nie występuje. Zwrócić należy uwagę, że Sąd Rejonowy, poza przedstawieniem stanowisk stron w toku tego postępowania, w sposób konkretny i szczegółowy podał w uzasadnieniu stan faktyczny przyjęty przez siebie za podstawę rozstrzygnięcia, jednoznacznie wskazał dowody, na podstawie których ustalił określone elementy tego stanu, a także przedstawił ocenę materiału dowodowego zgromadzonego w toku postępowania. W ramach tej oceny Sąd Rejonowy wskazał przyczyny, dla których oddalił wnioski dowodowe wnioskodawcy o dopuszczenie dowodu z opinii biegłego z zakresu szacowania nieruchomości i z zakresu architektury, a także wniosek o przeprowadzenie oględzin pomieszczenia, którego miała dotyczyć żądana służebność. Nadto wskazany stan faktyczny został przez Sąd pierwszej instancji poddany ocenie prawnej. W treści tych rozważań Sąd Rejonowy dokładnie umotywował przyjęte przez siebie stanowisko, a także podstawy prawne, na których zostało ono oparte. Nie sposób więc się zgodzić z wnioskodawcą, że uzasadnienie zaskarżonego postanowienia nie odpowiada wymogom określonym w art. 328 §2 k.p.c. w związku z art. 13 §2 k.p.c. Zdaniem Sądu Okręgowego, nie można też w treści powyższego uzasadnienia dostrzec sprzeczności, o których mowa w apelacji wnioskodawcy, gdyż Sąd pierwszej instancji w rozważaniach prawnych jedynie dokonał pogłębionej analizy charakteru urządzeń znajdujących się w nieruchomości uczestnika, pod kątem przesłanek określonych w art. 49 k.c. i art. 47 §2 k.c., co nie stanowiło zaprzeczenia dokonanych przez siebie ustaleń faktycznych. W istocie zarzuty wnioskodawcy w tym zakresie sprowadzają się do zakwestionowania prawidłowości oceny prawnej stanu faktycznego ustalonego przez Sąd Rejonowego, czego dowodzi treść zarzutów skoncentrowanych na naruszeniach prawa materialnego.

Zdaniem Sądu Okręgowego nie doszło w tej sprawie także do naruszenia art. 217 §1 k.p.c. poprzez oddalenie wniosków o dokonanie oględzin nieruchomości i dopuszczenie dowodów z opinii biegłych sądowych z zakresu szacowania nieruchomości i architektury. Należy podnieść, że dowód z oględzin został zgłoszony we wniosku bez wskazania okoliczności na jaką miałby zostać przeprowadzony. Okoliczność ta nie została też wskazana w toku postępowania. Już z tej przyczyny prawidłowo Sąd Rejonowy go oddalił. Nawet jednak, gdyby przyjąć, jak stwierdził Sąd Rejonowy, że wniosek ten został zgłoszony na okoliczność umiejscowienia i rodzaju urządzeń znajdujących się w pomieszczeniu (...) (str.4 uzasadnienia), to słusznie Sąd Rejonowy uznał, że prowadzenie tego dowodu było zbędne, gdyż te okoliczności nie były sporne w sprawie (art. 229 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c.), a nadto te same okoliczności wykazywały zdjęcia dołączone do akt i załączone mapy (art. 217 §3 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c.). Zatem oddalenie powyższego wniosku dowodowego nie naruszało w jakikolwiek sposób przepisu art. 217 §1 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c., który stanowi, że strona aż do zamknięcia rozprawy może przytaczać okoliczności faktyczne i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub odparcia twierdzeń strony przeciwnej. Dodać też trzeba, iż wnioskodawca w ogóle nie może w sposób skuteczny podnieść powyższego zarzutu, skoro po oddaleniu w/w wniosku dowodowego nie zgłosił zastrzeżenia do protokołu w trybie art. 162 k.p.c. w zw. z art. 13 §2 k.p.c. Podnieść należy, że powyższy wniosek dowodowy został oddalony na rozprawie w dniu 21 listopada 2014 roku, w której uczestniczył profesjonalny pełnomocnik wnioskodawcy, nie było więc jakichkolwiek przeszkód do zgłoszenia takiego zastrzeżenia. Uwagę tę należy odnieść również do tego zarzutu w zakresie oddalenia wniosków dowodowych z opinii biegłych sądowych. Na marginesie jedynie stwierdzić należy, że wnioski te zostały zgłoszone na okoliczność wyznaczenia części pomieszczenia (...), w której miała być wykonywana służebność przesyłu, oraz na okoliczność ustalenia wynagrodzenia za ustanowienie tej służebności. Wnioski te mogłyby zostać uznane za zasadne z uwagi na art. 227 k.p.c., tylko wówczas, gdyby istniały podstawy do uwzględnienia przedmiotowego wniosku, w innym natomiast przypadku prowadziłyby jedynie do zwłoki w postępowaniu. Skoro w ocenie Sądu pierwszej instancji, wniosek co do zasady nie zasługiwał na uwzględnienie, to niecelowe i zbędne było dopuszczanie powyższych dowodów, gdyż ich przeprowadzenie jedynie wydłużyłoby to postępowanie i doprowadziłoby do zwiększenia jego kosztów. Należy w tym miejscu podnieść, że wnioski te nie zostały zgłoszone dla wykazania okoliczności związanych z brakiem możliwości przeniesienia urządzeń znajdujących się w pomieszczeniu(...), a także kosztów związanych z takim przeniesieniem, co mogłoby służyć wykazaniu konieczności pozostawienia tych urządzeń w tym samym miejscu i ewentualnie uzasadniać żądanie wniosku. Ponieważ Sąd Okręgowy podziela stanowisko Sądu Rejonowego o braku podstaw do ustanowienia żądanej służebności, to zbędne było przeprowadzenie wskazanych przez skarżącego dowodów w postępowaniu odwoławczym, co skutkowało pominięciem tych dowodów.

Przechodząc do rozważań odnoszących się do podniesionych w apelacji zarzutów naruszenia prawa materialnego, stwierdzić trzeba, iż również w tym zakresie nie doszło do zarzucanych naruszeń. Wnioskodawca w niniejszej sprawie domagał się ustanowienia na jego rzecz służebności przesyłu. Zatem w toku postępowania winien wykazać spełnienie przesłanek o jakich stanowi art. 305 ² §1 k.c. w związku z art. 305 ¹ k.c. Zgodnie z tymi przepisami nieruchomość można obciążyć na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., prawem polegającym na tym, że przedsiębiorca może korzystać w oznaczonym zakresie z nieruchomości obciążonej, zgodnie z przeznaczeniem tych urządzeń (art. 305 ¹ k.c.), natomiast w przypadku gdy właściciel nieruchomości odmawia zawarcia umowy o ustanowienie służebności przesyłu, a jest ona konieczna dla właściwego korzystania z urządzeń, o których mowa w art. 49 § 1 k.c., przedsiębiorca może żądać jej ustanowienia za odpowiednim wynagrodzeniem.

W niniejszej sprawie niewątpliwie zostało wykazane, że wnioskodawca jest przedsiębiorcą zajmującym się działalnością telekomunikacyjną, a więc co do zasady podmiotem, na rzecz którego może być ustanowiona służebność przesyłu. Niesporne także było, że w nieruchomości uczestnika znajdują się urządzenia, służące przedsiębiorcy do udostępniania oferowanych przez niego usług telekomunikacyjnych. Nie było też w toku tej sprawy nigdy kwestionowane przez uczestnika, że powyższe urządzenia jeszcze przed ich włączeniem w sieć przesyłową, stanowiły własność poprzednika prawnego wnioskodawcy, przez niego zostały tam umieszczone, a także iż od momentu ich podłączenia stanowią element sieci służącej dostarczaniu usług telekomunikacyjnych zarówno podmiotom korzystającym z lokali w budynku przy ul. (...) w K., jak i korzystającym z sąsiednich nieruchomości. W związku z powyższym zbędne w realiach niniejszej sprawy jest prowadzenie rozważań czy urządzenia te stanowią własność wnioskodawcy, a także nad momentem, w którym własność powyższych urządzeń przeszła na rzecz wnioskodawcy, a tej problematyce poświęcone były częściowo rozważania Sądu pierwszej instancji, jak i apelującego, wraz przywoływaniem orzecznictwa Sądu Najwyższego wydanego w związku regulacją zawartą w art. 49 k..c., przed nowelizacją tego przepisu z dniem 3 sierpnia 2008 roku, w szczególności uchwały składy 7 sędziów Sądu Najwyższego z dnia 8 marca 2006 roku III CZP 105/05, OSNC 2006/10/159. W ocenie Sądu Okręgowego, urządzenia te zarówno przed przyłączeniem do sieci przesyłowej, jak po ich włączeniu do niej stanowiły własność przedsiębiorcy przesyłowego, a uczestnik nigdy nie rościł sobie do nich jakichkolwiek praw, a jedynie domagał się ich usunięcia po zakończeniu stosunku najmu pomieszczenia (...) w lokalu nr (...).

Dla oceny zasadności przedmiotowego wniosku i apelacji okolicznością mającą istotne znaczenie jest fakt, że żądanie ustanowienia służebności przesyłu dotyczy nieruchomości lokalowej, w dodatku znajdującej się na terenie budynku wielomieszkaniowego, z którego (jak wynika ze znajdującego się w aktach odpisu z księgi wieczystej wydzielono co najmniej 267 lokali stanowiących odrębne nieruchomości, w tym lokal objęty niniejszym wnioskiem). Nie jest to przypadek często spotykany w praktyce orzeczniczej, a można wręcz pokusić się o stwierdzenie, że przypadek ten należy do sytuacji wyjątkowych. Z reguły bowiem charakter i rodzaj urządzeń przesyłowych wiąże się z ich lokalizacją na nieruchomościach gruntowych. (...) te w sposób istotny różnią się od nieruchomości lokalowych, w szczególności co do swojego przeznaczenia, jak i sposobu korzystania z nich przez właściciela. Nie wdając się w dłuższe rozważania należy stwierdzić, iż nieruchomości lokalowe mają charakter zamknięty, wyizolowany od reszty budynku, w którym są usytuowane. Częścią budynku stanowiącą odrębną nieruchomość może być bowiem jedynie samodzielny lokal mieszkalny, lub lokal o innym przeznaczeniu (art. 1 ustawy o własności lokali w związku z art. 46 §1 k.c.), zaś zgodnie z definicją zawartą w art. 2 ust.2 ustawy z dnia 24 czerwca 1994 roku o własności lokali (tj. Dz.U. z 2000r. nr 80 poz. 903 z późn. zm.) samodzielnym lokalem mieszkalnym w rozumieniu ustawy, jest wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych. Przepis ten stosuje się odpowiednio również do samodzielnych lokali wykorzystywanych zgodnie z przeznaczeniem na cele inne niż mieszkalne. Wydaje się, iż uwzględniając powyższe przeznaczenie lokali stanowiących odrębne nieruchomości, trudno zaakceptować obciążenie ich służebnością przesyłu, dającą przedsiębiorcy prawo w zasadzie nieograniczonego dostępu do tych nieruchomości, w celu umieszczenia tam urządzeń przesyłowych, ich eksploatacji, konserwacji, naprawy, modernizacji itd. Nie bardzo bowiem można sobie wyobrazić, aby przedsiębiorca taki (lub jego pracownicy) mógł dysponować kluczami do takich lokali oraz swobodnie się po nich poruszać. Nie bez znaczenia jest też okoliczność, że w przypadku ustanawiania odrębnej własności lokali w nieruchomości, z której są wydzielane, musi zawsze pozostać część wspólna przeznaczona do korzystania przez właścicieli wszystkich lokali. W ocenie Sądu Okręgowego, to właśnie ta nieruchomość wspólna winna co do zasady służyć umieszczeniu na niej urządzeń przesyłowych służących potrzebom właścicieli wszystkich wyodrębnionych lokali.

Rozważając możliwość obciążenia służebnością przesyłu nieruchomości lokalowej stwierdzić należy, że art. 305 ¹ k.c., a także dalsze przepisy regulujące to ograniczone prawo rzeczowe, możliwości takiej wprost i jednoznacznie nie wyklucza, gdyż w przepisie tym mowa ogólnie o „nieruchomości”. Pod tym pojęciem można więc rozumieć zarówno nieruchomości gruntowe, budynkowe, jak i lokalowe. Pogląd akceptujący możliwość obciążenia nieruchomości lokalowej służebnością przesyłową wyrażony został również w literaturze (por. M. Balwicka-Szczyrba, Służebność przesyłu, [w] J. Ciszewski, E. Bagińska (red.), Studia z prawa prywatnego, GSP 2009, t.XXI, s. 52-53, J. Pokrzywniak, Kluczowe dylematy związane z regulacją służebności przesyłu, Rejent 2010/4/s.89). Mając na uwadze jednak wcześniej wyrażone zastrzeżenia, zdaniem Sądu Okręgowego, mogłoby to nastąpić wyłącznie w wyjątkowych sytuacjach, gdyby obiektywnie brak było innej możliwości lokalizacji tych urządzeń, a także gdyby ich charakter i rodzaj wykluczał możliwość ich przeniesienia, gdy już zostały umieszczone w danym lokalu. Zdaniem Sądu Okręgowego, dopuścić taką możliwość należałoby także w sytuacji, gdyby lokal o innym przeznaczeniu niż mieszkalny z założenia miał służyć umieszczeniu w nim infrastruktury technicznej, w tym urządzeń przesyłowych. Istnienie takiego lokalu jest raczej założeniem teoretycznym, gdyż co do zasady tego typu urządzenia lokalizowane są w częściach wspólnych, z uwagi na to, że nie służą wyłącznie konkretnemu właścicielowi wydzielonego lokalu.

Odnosząc powyższe uwagi do stanu istniejącego w tej sprawie, w ocenie Sądu Okręgowego, dla uwzględnienia wniosku wnioskodawcy niezbędne było wykazanie przez ten podmiot (art. 6 k.c.), że obciążenie nieruchomości lokalowej uczestnika jest konieczne dla prawidłowego korzystania z urządzeń przesyłowych, które poprzednio zostały w nim umieszczone. Zdaniem Sądu Okręgowego, taka okoliczność w toku tego postępowania nie została wykazana. Podzielić należy bowiem stanowisko Sądu pierwszej instancji, że urządzenia te z uwagi na ich rodzaj i rozmiar mogą być w dowolnym momencie przeniesione w inne miejsce niż dotychczas, bez jakiejkolwiek szkody zarówno dla nich, jak i całej sieci, w którą zostały włączone. Trafnie Sąd Rejonowy zwrócił uwagę, że ta cecha w/w urządzeń musiała być znana i akceptowana

zarówno przez wnioskodawcę, jak i uczestnika już w momencie pierwotnego ich zlokalizowania w pomieszczeniu (...), skoro strony zawarły umowę najmu tego pomieszczenia na czas nieokreślony z możliwością wypowiedzenia tej umowy w każdym czasie, a jedynie z zachowaniem sześciomiesięcznego terminu wypowiedzenia. Skoro na etapie zawierania umowy najmu wnioskodawca (przedsiębiorca przesyłowy) nie widział przeszkód w możliwości usunięcia swoich urządzeń z wynajmowanego pomieszczenia, to logicznym jest wniosek, że sposób ich połączenia z siecią przesyłową oraz z nieruchomością lokalową musi być taki, że powyższe odłączenie było i jest możliwie bez szkody zarówno dla sieci, jak i urządzeń przesyłowych. W tej sytuacji obecne twierdzenia wnioskodawcy, iż wiąże się to z długotrwałymi procedurami i jest ekonomicznie nieuzasadnione, jawią się jako gołosłowne i nielogiczne.

Przepis art. 305 ¹ k.c. stanowi o możliwości obciążenia nieruchomości na rzecz przedsiębiorcy, który zamierza wybudować lub którego własność stanowią urządzenia o których mowa w art. 49 §1 k.c. Dotyczy on więc możliwości ustanowienia takiej służebności na rzecz przedsiębiorcy, który dopiero zamierza wybudować lub którego własnością są już istniejące urządzenia służące do doprowadzania lub odprowadzania płynów, pary, gazu, energii elektrycznej oraz inne podobne urządzenia, które mają wchodzić lub wchodzą w skład przedsiębiorstwa. Uregulowanie zawarte w art. 49 §1 k.c. stanowiło wyjątek od przewidzianej w art. 48 k.c. zasady supericies solo cedit, oraz zasady wyrażonej w art. 47 §1 k.c., iż część składowa rzeczy nie może być odrębnym przedmiotem własności i innych praw rzeczowych. Ustawodawca w art. 49 §1 k.c. wyraźnie stwierdził, iż pomimo tego, że urządzenia wymienione w tym przepisie zostały trwale połączone z gruntem, jak również iż nie mogą być odłączone od rzeczy, do której je przyłączono bez uszkodzenia lub istotnej zmiany całości albo bez uszkodzenia lub istotnej zmiany przedmiotu odłączonego, to nie stanowią części składowych nieruchomości (definicję części składowych rzeczy określa art. 47 §2 k.c.). Jeśli więc regulację z art. 305 ¹ k.c. oraz z art. 305 ² §1 k.c. odniesiemy do tak rozumianego art. 49 §1 k.c., to stwierdzić należy, iż ustanowienie służebności przesyłu możliwie będzie jedynie w przypadku, gdy przedsiębiorca zamierza wybudować urządzenia, które gdyby nie art. 49 §1 k.c. stanowiłyby część składową nieruchomości, na której lub w której miały być umieszczone, bądź jest już właścicielem takich urządzeń. W tej sprawie mamy do czynienia z żądaniem przedsiębiorcy przesyłowego, który jest już właścicielem urządzeń znajdujących się w nieruchomości uczestnika. Jednak zdaniem, Sądu Okręgowego, jak już wcześniej wskazano urządzenia te nie stanowią w istocie urządzeń o jakich stanowi art. 49 §1 k.c., gdyż iż rodzaj oraz sposób połączenia z nieruchomością lokalową i z samą siecią nie spełnia kryteriów wymaganych dla części składowej. Warto w tym miejscu przywołać jeszcze regulację zawartą w art. 47 §3 k.c., z której wynika, że przedmioty połączone z rzeczą tylko dla przemijającego użytku nie stanowią jej części składowej. Uwzględniając treść umowy najmu zawartej poprzednio pomiędzy stronami, nie sposób nie wyprowadzić wniosku, że wolą stron było umieszczenie urządzeń przesyłowych wnioskodawcy w nieruchomości uczestnika jedynie na pewien czas, choć z góry nieokreślony. Nigdy zatem urządzenia te nie stały się częścią składową nieruchomości uczestnika i w ogóle nie mógł się do nich stosować art. 49 §1 k.c. w zakresie przewidującym odstępstwo od reguł z art. 47 k.c. i art. 48 k.c.

Od momentu umieszczenia przedmiotowych urządzeń w nieruchomości uczestnika stanowiły one własność wnioskodawcy, służąc do realizacji usług telekomunikacyjnych w ramach sieci i łączy wykorzystywanych dla tego typu działalności, i wchodzących w skład przedsiębiorstwa wnioskodawcy. Były to więc urządzenia w rodzaju tych, które wymienione zostały w art. 49 §1 k.c. (gdyż służyły do doprowadzania lub odprowadzania sygnału telekomunikacyjnego), lecz dla określenia stanu prawnego tych urządzeń nie było konieczności sięgania do w/w przepisu jako wyjątku od art. 47 §1 i §2 k.c. i art. 48 k.c. Tak w ocenie, Sądu Okręgowego, należy interpretować, stanowisko Sądu pierwszej instancji, któremu apelujący zarzuca sprzeczność pomiędzy ustaleniami faktycznymi, a dokonaną oceną prawną. Urządzenia te bowiem bezsprzecznie wchodzą w skład przedsiębiorstwa (...) S.A. w W., lecz jednocześnie nie stanowią urządzeń których dotyczy art. 49 §1 k.c. w zakresie w jakim przewiduje on odstępstwo od zasad z art. 47 §1 k.c. i art. 48 k.c.

Konsekwencją takiego stanowiska jest stwierdzenie, że Sąd pierwszej instancji nie naruszył ani art. 47 §2 k.c., ani art. 49 §1 k.c. Podzielić też należy pogląd Sądu Rejonowego, iż także w przypadku uznania, że przedmiotowe urządzenia, stanowiąc urządzenia podobne do urządzeń służących do doprowadzania pary, gazu energii elektrycznej, oraz stanowiąc własność przedsiębiorcy przesyłowego, są urządzeniami, o których stanowi art. 305 ¹ k.c. i art. 305 ² k.c., żądanie wniosku nie zasługuje na uwzględnienie. Jak już wcześniej wskazano, nie zostało bowiem wykazane, że ustanowienie służebności przesyłu obciążającej nieruchomość lokalową tj. lokal (...) przy ul. (...) w K. jest „konieczne dla właściwego korzystania z urządzeń”. Trafnie Sąd Rejonowy uznał, że materiał dowodowy tego nie wykazuje, a wręcz przeciwnie potwierdza, że istnieje możliwość ich przeniesienia w inne miejsce, co wymaga jedynie podjęcia aktywności ze strony wnioskodawcy.

Podzielić należy stanowisko Sądu Rejonowego, że nie zasługuje na akceptację żądanie wnioskodawcy, który dla uzasadnienia swojego wniosku powoływał się na uprzednio zawartą umowę najmu z właścicielem lokalu (...). Wnioskodawca, nie zgadzając się z wykonaniem obowiązku wynikającego z zakończonego stosunku najmu umowy, dążył bowiem do zastąpienia wygasłego tytułu do korzystania z nieruchomości o charakterze obligacyjnym, znacznie trwalszym tytułem w postaci ograniczonego prawa rzeczowego. Takie działanie w ocenie Sądu Okręgowego, nie zasługiwałoby na uwzględnienie, nawet w przypadku gdyby uznać, że zostały spełnione wszelkie przesłanki z art. 305 ² §1 k.c., gdyż byłoby ono niezgodne z zasadami współżycia społecznego (art.5 k.c.). Występując z przedmiotowym roszczeniem wnioskodawca chce wykorzystać wcześniejszą zgodę uczestnika na umieszczenie w jego lokalu tych urządzeń. Wyrażając jednak tę zgodę, uczestnik miał na uwadze, co wynika z treści umowy najmu, że zgoda ta może być w każdym momencie odwołana, a urządzenia zostaną usunięte z jego nieruchomości, co w pełni akceptował przedsiębiorca przesyłowy. Zatem uczestnik zawierając umowę najmu, miał prawo liczyć, że w przypadku gdy zechce zmienić sposób korzystania ze swojej nieruchomości lub korzystanie przez najemcę z wynajętego pomieszczenia będzie dla niego zbyt uciążliwe, urządzenia te zostaną z jego nieruchomości usunięte, a wiązać się to będzie jedynie z określonym w umowie czasem. Obecne żądanie wnioskodawcy jest nadużyciem wyrażonej przez uczestnika zgody na najem pomieszczenia (...), bowiem nie można wykluczyć, że w sytuacji gdyby wiedział, że intencją najemcy będzie umieszczenie tych urządzeń przesyłowych w jego pomieszczeniu na trwałe, to zgody takiej by nie wyraził, do czego zresztą miał pełne prawo. Wprowadzenie uczestnika w błąd przy zawieraniu umowy najmu przez złożenie oświadczenia, że pomieszczenie to zostanie mu zwrócone po zakończeniu stosunku najmu (§8 umowy z dnia 1.02.2007r.), gdy najemca chciał umieścić swoje urządzenia w lokalu wynajmującego na trwałe, jest sprzeczne z zasadą zaufania do treści składnych oświadczeń i deklarowanych zamiarów, a także z zasadą sprzeciwiającą się wykorzystywaniu dla własnych celów dobrej woli kontrahenta, nawet jeśli polega ono na korzystaniu z uregulowań, które jeszcze nie obowiązywały w dacie zawierania umowy najmu. Jeśli bowiem najemca od początku miał świadomość, że urządzenia w lokalu wynajmującego nie będą mogły zostać odłączone od sieci w czasie określonym w umowie najmu, a także zostaną one z nieruchomością oraz z siecią połączone w sposób trwały, to winien podczas prowadzenia negocjacji w sprawie zawarcia umowy lojalnie poinformować o tym wynajmującego, gdyż mogło to mieć znaczenie dla podjęcia decyzji o zawarciu umowy. Nielojalność strony umowy nie jest zgodna z zasadami współżycia społecznego, gdyż w społeczeństwie nie akceptuje się zachowań fałszywych lub wprowadzających w błąd.

Na koniec stwierdzić należy, że w aktualnym stanie prawnym roszczenia wnioskodawcy w zasadzie powinny być realizowane w oparciu o ustawę z dnia 7 maja 2010 roku o wspieraniu rozwoju usług i sieci telekomunikacyjnych (Dz.U. 106 poz. 675 z późn. zm.), która wprost odnosi się do podmiotów świadczących usługi telekomunikacyjne, a także nakłada obowiązki na właścicieli i użytkowników wieczystych nieruchomości (art. 1 ust.1 pkt 4 w/w ustawy).

Z powyższych względów, uznając apelację wnioskodawcy za niezasadną, Sąd Okręgowy na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 13 §2 k.p.c. orzekł jak w punkcie 1 sentencji.

O kosztach postępowania odwoławczego Sąd Okręgowy orzekł na podstawie art. 520 §3 k.p.c. wobec niewątpliwej sprzeczności interesów pomiędzy wnioskodawcą i uczestnikiem postępowania. Zasądzona kwota stanowi koszty pomocy prawnej udzielonej uczestnikowi w postępowaniu apelacyjnym przez profesjonalnego pełnomocnika. Wysokość tego wynagrodzenia ustalona została na podstawie §2, §8 pkt 3 i §13 ust.1 pkt 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 września 2002 roku w sprawie opłat za czynności adwokackie oraz ponoszenia przez Skarb Państwa kosztów nieopłaconej pomocy prawnej udzielonej z urzędu (t.j. Dz.U. z 2013r. poz. 461).