Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Krakowie

POSTANOWIENIE

Dnia 9 lutego 2023 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie Wydział II Cywilny-Odwoławczy w składzie:

Przewodniczący: Sędzia Beata Tabaka

po rozpoznaniu w dniu 9 lutego 2023 roku w Krakowie na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku Skarbu Państwa- Prokuratury Rejonowej Kraków – Nowa Huta w Krakowie

przy uczestnictwie J. M.

o wpis w księdze wieczystej

na skutek apelacji wnioskodawcy od postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa – Podgórza w Krakowie dnia 23 czerwca 2022 r., sygn. akt DzKw/KR1P/00124049/21

postanawia: oddalić apelację.

SSO Beata Tabaka

UZASADNIENIE

postanowienia Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 9 lutego 2023 roku

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja nie zasługiwała na uwzględnienie.

Jak wynika z art. 626 ⁸ § 1 k.p.c., wpis w księdze wieczystej jest dokonywany jedynie na wniosek i w jego granicach, chyba że przepis szczególny przewiduje dokonanie wpisu z urzędu. Rozpoznając wniosek sąd uwzględnia stan rzeczy istniejący w chwili złożenia wniosku. Zakres badania stanu faktycznego sprawy ograniczają przepisy dotyczące kognicji sądu w postępowaniu wieczystoksięgowym. Stosownie do art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. rozpoznając wniosek o wpis, sąd bada jedynie treść i formę wniosku, dołączonych do wniosku dokumentów oraz treść księgi wieczystej. Wolą ustawodawcy było ograniczenie kognicji sądu wieczystoksięgowego a przyczyną takiego uregulowania jest określona funkcja ksiąg wieczystych, potrzeba zabezpieczenia postępowania o wpis przed wikłaniem sądu prowadzącego księgi wieczyste w rozstrzyganie sporów o istnienie praw podlegających ochronie, a także zapewnienie nie tylko sprawności działania sądu ale i przejrzystości prowadzonych ksiąg. Dokumenty dołączone do wniosku winny uzasadniać wniosek bez potrzeby podejmowania dalszych czynności i bez dalszego postępowania dowodowego. W orzecznictwie podkreśla się zakaz korzystania z niedołączonych do wniosku dokumentów (postanowienie SN z 5.12.2014 r., sygn. akt III CSK 45/14), czy prowadzenia postępowania w celu poszukiwania podstawy wpisu (postanowienie SN z 11.03.2015 r., sygn. akt II CSK 280/14).

W tym miejscu zaakcentować należy, że przepis art. 626 ⁸ § 2 k.p.c. określa także zakres kognicji Sądu II instancji rozpatrującego apelację. Takie stanowisko jest ugruntowane w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. np. postanowienie z dnia 5 października 2005r., II CK 781/04, LEX nr 187020; postanowienie z dnia 27 kwietnia 2001 r., III CKN 354/00, OSNC 2001/12/183; postanowienie z dnia 6 października 2006 r., V CSK 214/06). To oznacza, że również Sąd II instancji rozstrzyga jedynie, czy wpis (lub jego odmowa) pozostaje w zgodzie z prawem w świetle treści zgłoszonego wniosku, treści i formy przedłożonych dokumentów do wniosku, stanowiących podstawę wpisu oraz treści księgi wieczystej. Kontrola zaskarżonego orzeczenia dokonywana przez sąd drugiej instancji na skutek wniesionej apelacji powinna być ograniczona tylko do tego, czy w świetle dokumentów załączonych do wniosku, którymi dysponował sąd pierwszej instancji, była podstawa do dokonania bądź odmowy wpisu, zgodnie z wnioskiem o wpis w księdze wieczystej.

Do uwzględnienia wniosku o wpis hipoteki koniecznym jest dołączenie dokumentów stanowiących podstawę wpisu. Z art. 110 pkt 2 u.k.w.h. wynika, że hipotekę przymusową można uzyskać także na podstawie postanowienia prokuratora o zabezpieczeniu majątkowym.

W ocenie Sądu Okręgowego ograniczona kognicja sądu wieczystoksięgowego przy badaniu dokumentu urzędowego w postaci postanowienia prokuratora o zabezpieczeniu majątkowym nie może zwalniać sądu wieczystoksięgowego od zbadania, czy powyższy dokument zawiera wszystkie konieczne elementy pozwalające na dokonanie żądanego wpisu. Sąd wieczystoksięgowy może i powinien zbadać, czy postanowienie prokuratora o udzieleniu zabezpieczenia zawiera wszystkie dane konieczne do dokonania wpisu i czy z przyczyn technicznych nadaje się do wpisu (uchwała Sądu Najwyższego z 4 lipca 1986 r., III CZP 35/86, OSNC 1987/7/90; postanowienie Sądu Najwyższego z 17 lipca 2008 r., II CSK 115/08; postanowienie Sądu Najwyższego z 22 stycznia 2010 r., V CSK 230/09; postanowienie Sądu Najwyższego z 22 maja 2014 r., IV CSK 524/13).

Zgodnie z art. 109 ust. 1 u.k.w.h. wierzyciel, którego wierzytelność jest stwierdzona tytułem wykonawczym określonym w przepisach o postępowaniu egzekucyjnym może na podstawie tego tytułu uzyskać hipotekę na wszystkich nieruchomościach dłużnika (hipoteka przymusowa). Jest to legalna definicja hipoteki przymusowej określająca przesłanki jej ustanowienia i przedmiot zabezpieczenia. Ma ona zastosowanie do hipoteki przymusowej powstałej na podstawie postanowienia prokuratora (art. 110 u.k.w.h.).

W myśl art. 65 ust. 1 u.k.w.h. uprawnienie do dochodzenia zaspokojenia z nieruchomości bez względu na to, czyją stała się własnością, i z pierwszeństwem przed wierzycielami osobistymi właściciela nieruchomości, przysługuje nie każdej dowolnej osobie, lecz wierzycielowi, którego w postanowieniu o ustanowieniu hipoteki należy oznaczyć.

Do zasadniczych elementów hipoteki przymusowej należy określenie wierzyciela wierzytelności hipotecznej oraz przedmiotu hipoteki i jej wysokości. Wymogi, jakim powinno odpowiadać postanowienie zabezpieczające prokuratora reguluje również art. 293 § 1 i 2 k.p.k. W przepisie tym wskazano, że w postanowieniu określa się kwotowo zakres i sposób zabezpieczenia. W przypadku zatem, gdy sposobem zabezpieczenia jest hipoteka przymusowa, w postanowieniu winny znaleźć się wszystkie elementy konstytuujące powstanie hipoteki, tj. wskazanie przedmiotu hipoteki, rodzaju wierzytelności, wysokości hipoteki i określenie wierzyciela hipotecznego.

Podzielić należy zapatrywanie, iż uwzględniając zasadę akcesoryjności hipoteki, która oznacza powiązanie normatywne między osobą uprawnioną z tytułu hipoteki a wierzycielem, któremu przysługuje zabezpieczona wierzytelność, nie jest dopuszczalne ustanowienie hipoteki na rzecz Skarbu Państwa celem zabezpieczania wierzytelności innych podmiotów.

W stanie faktycznym sprawy dokumentem stanowiącym podstawę wpisu miało być postanowienie Prokuratora Prokuratury Rejonowej w Krakowie Nowej Hucie, o zabezpieczeniu majątkowym z dnia 22 lipca 2021 roku, sygn. PR 3 Ds.203.2018, na mocy którego zabezpieczono na mieniu podejrzanego J. M. grożącą mu karę grzywny, roszczenie o naprawienie szkody wyrządzonej w mieniu oraz wykonanie orzeczenia o kosztach sądowych w postępowaniu karnym (z oznaczeniem stosownych kwot, do jakich miało nastąpić zabezpieczenie). Jak zasadnie uwzględnił Sąd Rejonowy postanowienie to w swojej treści nie zawiera elementu konstrukcyjnego hipoteki, tj. nie wskazuje osoby wierzyciela hipotecznego.

Sąd Okręgowy przychyla się do stanowiska, iż wierzyciel hipoteczny, a więc wierzyciel, któremu przysługuje wierzytelność mająca być zabezpieczona hipoteką, winien być określony w tytule wykonawczym lub tytule zabezpieczenia. Nie jest bowiem rolą sądu wieczystoksięgowego samodzielne określanie wierzyciela. Sąd rozpoznający wniosek nie jest uprawniony do korygowania postanowień stanowiących podstawę wpisu, ani do dokonywania ich rozszerzającej wykładni, w szczególności nie może wpisać takich danych, które nie wynikają wprost z dokumentu stanowiącego podstawę wpisu. Skoro zarówno we wniosku, jak i w postanowieniu mającym stanowić podstawę wpisu nie oznaczono wierzyciela hipotecznego, zaistniała przeszkoda do dokonania żądanego wpisu. Sąd Okręgowy w tym zakresie podziela stanowisko wyrażone w uzasadnieniu zaskarżonego postanowienia.

Mając na uwadze powyższe Sąd Okręgowy nie znajdując podstaw do wzruszenia zaskarżonego postanowienia oddalił apelację na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13§ 2 k.p.c.

SSO Beata Tabaka