Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Krakowie

POSTANOWIENIE

Dnia 13 stycznia 2020 roku

Sąd Okręgowy w Krakowie II Wydział Cywilny Odwoławczy

w składzie:

po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2020 roku w Krakowie

na posiedzeniu niejawnym

sprawy z wniosku P. W., B. W. i K. J.

przy uczestnictwie (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w J., K. T., A. T. i M. T.

o ustanowienie drogi koniecznej

w przedmiocie wniosku wnioskodawców o udzielenie zabezpieczenia roszczenia

na skutek zażalenia (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością spółki komandytowej z siedzibą w J., na postanowienie Sądu Rejonowego dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie z 18 lipca 2019 roku, syn. akt I Ns 638/19/K

postanawia:

zmienić zaskarżone postanowienie w ten sposób, że oddalić wniosek o udzielenie zabezpieczenia.

SSO Barbara Kursa SSO Zbigniew Zgud SSO Paweł Szewczyk

UZASADNIENIE

Zaskarżonym postanowieniem Sąd Rejonowy dla Krakowa – Krowodrzy w Krakowie zabezpieczył roszczenie dochodzone wnioskiem poprzez ustanowienie na czas toczącego się postępowania na rzecz wnioskodawców prawa przechodu i przejazdu przez działkę numer (...) położoną w K., dla której Sąd Rejonowy dla Krakowa - Podgórza w Krakowie IV Wydział Ksiąg Wieczystych prowadzi KW nr (...), zgodnie z przebiegiem zaznaczonym kolorem żółtym na załączonej do wniosku kopii mapy ewidencyjnej, tj. istniejącym w terenie pasem drogowym do drogi publicznej stanowiącej działkę nr (...).

W uzasadnieniu tego postanowienia Sąd powołał art. 730 k.p.c., 730 ^{( 1 )} § 1 i 3 k.p.c. oraz art. 755 § 1 pkt 1 k.p.c. wskazując, że wnioskodawcy uprawdopodobnili istnienie roszczenia dochodzonego wnioskiem. Z dołączonych do wniosku dokumentów wynika, że nieruchomość o numerach działek (...), dla której prowadzona jest księga wieczysta o nr (...) nie posiada odpowiedniego dostępu do drogi publicznej – pomimo, iż w dziale (...)widnieje uprawnienie wynikające z prawa ujawnionego w Dziale III innej księgi wieczystej ( (...)), to jest służebność przejazdu i przechodu przez nieruchomość stanowiącą działki oznaczone numerami: (...) i (...), której zakres ogranicza się do działki nr (...), na rzecz każdoczesnych właścicieli nieruchomości władnącej. Istniejący faktycznie w terenie zjazd z działki (...), na działkę nr (...) został bowiem zakwestionowany przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w K. ostateczną decyzją z 26 listopada 2018 roku, co spowodowało, że wnioskodawcy nie mają faktycznej możliwości wykonywania dotychczasowej służebności wobec braku możliwości wykonywania zgodnego z prawem zjazdu na działkę drogą numer (...), co skutkuje brakiem odpowiedniego dostępu ich działki do drogi publicznej. Okoliczność ta został uprawdopodobniona poprzez przedłożenie kopii pisma Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w K., odpisu aktu notarialnego, który stanowi protokół z nagrania rozmów oraz kserokopii mapy ewidencyjnej. Tym samym twierdzenie wnioskodawców, że nie posiadają oni odpowiedniego dostępu do drogi publicznej pomimo ustanowionej na rzecz działki wnioskodawców służebności gruntowej zostało w ocenie Sądu Rejonowego uprawdopodobnione. W ocenie Sądu wnioskodawcy uprawdopodobnili również istnienie interesu prawnego w udzieleniu zabezpieczenia na czas toczącego się postępowania. Wnioskodawcy uprawdopodobnili, że na działce nr (...), z której wnioskodawcy korzystali jako drogi dojazdowej do drogi publicznej jest prowadzona od 12 marca 2019 r. przez (...) sp. z o. o. rozbiórka kostki brukowej na zlecenie jej właściciela. Prace te zostały podjęte w celu realizacji obowiązku nałożonego na właściciela działki nr (...) decyzją, o której mowa wyżej. Co więcej wnioskodawcy uprawdopodobnili, iż 2 maja 2019 r. najprawdopodobniej miało miejsce rozebranie kostki brukowej na pozostałej części szlaku służebnego, zwłaszcza na odcinku wynikającym ze wskazanej decyzji administracyjnej. Tym samym wnioskodawcy uprawdopodobnili, że podjęte działania faktycznie uniemożliwiają im korzystanie z ustanowionej służebności, bo jej wykorzystanie jako szlaku drogowego do drogi publicznej jest niemożliwe z przyczyn technicznych (z uwagi na fizyczną rozbiórkę istniejącego w terenie urządzenia drogowego) jak i prawnych (z uwagi na niewyrażenie zgody przez odpowiednie organy administracyjne na wykonanie zjazdu z działki nr (...) do drogi publicznej stanowiącej działkę (...) tj. ul. (...)). Tym samym wykorzystanie ustanowionej służebności gruntowej, jako drogi łączącej działkę wnioskodawców z drogą publiczną jest niemożliwe, przez co wnioskodawcy nie mają odpowiedniego dostępu do drogi publicznej i co tym samym uzasadnia interes prawny wnioskodawców w uzyskaniu zabezpieczenia w sposób wskazany we wniosku i uwzględniony w postanowieniu. Wariant drogi koniecznej zaproponowany przez wnioskodawcę na obecną chwilę wydaje się najlepszy albowiem jest szlakiem najkrótszym, najmniej ingerującym w otoczenie, który wykorzystuje dotychczasowe urządzenie drogowe i nie wymaga tym samym ingerencji w substancję nieruchomości. Nie bez znaczenia dla oceny wniosku w tym zakresie był również fakt, że jak wynika z twierdzeń urzędnika wydającego decyzję z 26 listopada 2018 r., o której mowa w przedłożonej w załączonym do wniosku w formie kopii upomnieniu, pozwolenie na budowę obiektów zlokalizowanych na działce wnioskodawców przewidywało dostęp do drogi publicznej działki wnioskodawców wskazanym we wniosku szlakiem, która to droga i zjazd do drogi publicznej stanowiły przyczynę odbioru obiektów do użytkowania, co wynika z notarialnie poświadczonego stenogramu rozmowy wnioskodawcy z urzędnikiem. Oczywiście kwestia możliwości wykorzystania służebności ustanowionej na rzecz działki wnioskodawców, jako szlaku drogowego, będzie badana w toku postępowania. Na ten moment z przyczyn wskazanych wyżej koniecznym jednak jest zabezpieczenie dla odwrócenia niekorzystnych dla wnioskodawców skutków w rozumieniu art. 755 § 2 ^{( 1)} k.p.c. Jednocześnie powyższy sposób zabezpieczenia nie obciąży uczestnika ponad miarę, gdyż nie wprowadza on żadnego uciążliwego obowiązku poza powstrzymaniem się od przeszkadzania w przechodzeniu czy przejeżdżaniu istniejącym już w terenie szlakiem drogowym.

Zażalenie na to postanowienie złożył (...) sp. z o.o. sp. k. z siedzibą w W. zaskarżając je w całości, wnosząc o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez oddalenie w całości wniosku o udzielenie zabezpieczenia roszczenia oraz zasądzenia kosztów postępowania zażaleniowego.

Uzasadniając swoje stanowisko skarżąca wskazała, iż udzielenie zabezpieczenia zostało oparte na błędnych ustaleniach faktycznych, gdyż zjazd z ul. (...) umożliwiający zarówno wjazd, jak i wyjazd z działki nr (...) istnieje i nie nastąpiła jego rozbiórka, nie trwają również prace rozbiórkowe. Mieszkańcy z bloków mieszkalnych na nieruchomości wnioskodawców korzystają ze zjazdu z ul. (...). Prace rozbiórkowe wskazane we wniosku zostały wykonane tylko na fragmencie działki (...) (od strony działki (...), a nie od strony zjazdu z ul. (...) i obecnie umożliwiają dojazd do budynków wnioskodawców przez działkę (...), a więc szlakiem, którym Sąd Rejonowy ustanowił prawo przejazdu i przechodu w ramach zabezpieczenia roszczenia. Dlatego też w ocenie skarżącego wnioskodawcy nie uprawdopodobnili interesu prawnego, gdyż częściowo usunięta kostka na działce (...), nie stoi na przeszkodzie połączeniu nieruchomości wnioskodawców z drogą publiczną, tj. ul. (...). Wbrew ustaleniem Sądu Rejonowego kostka została usunięta jedynie z części działki służebnej (...), która nie jest użytkowana przez wnioskodawców, w celach wyjazdu na ul. (...), szlak drogowy i zjazd na ul. (...) istnieje w niezmienionej formie i co więcej w dalszym ciągu jest użytkowany przez mieszkańców budynków posadowionych na nieruchomości wnioskodawców. Okoliczności faktyczne, które Sad Rejonowy uznał za uprawdopodobnione i uzasadniające interes prawny wnioskodawców w uzyskaniu zabezpieczenia nigdy nie miały miejsca. Skarżąca wskazała, że nawet gdyby z całej powierzchni działki nr (...) została usunięta kostka, to korzystanie z niej w celu przejścia lub przejazdu nadal byłoby możliwe, a jedynie mniej wygodne. Szlak, który Sąd Rejonowy dla wnioskodawców ustanowił nie tylko nie jest wyłożony kostką brukową, ale w ogóle nie jest utwardzoną drogą. Korzystanie z prawa przejazdu zgodnie z treścią zabezpieczenia jest niewykonalne, bowiem częściowo została rozebrana kostka brukowa na działce (...) od strony L. (...), obie te działki są oddzielone od siebie krawężnikiem, który co najmniej utrudnia przejazd przez nieruchomości, ale też częściowo usunięta kostka brukowa porozrzucana po działce na (...) uniemożliwia przejazd pomiędzy działką (...) a działką (...). Odnosząc się do zakresu udzielonego zabezpieczenia skarżąca wskazała, że nawet gdyby doszło do faktycznej likwidacji zjazdu z ul. (...), to wnioskodawcy i tak mogliby korzystać z prawa przechodu, przez co brak było podstaw do obciążania działki należącej do L. także prawem przechodu. Skarżąca podniosła także, że fakt braku rozpoczęcia brak rozbiórkowych pomimo upływu pół roku od upomnienia przez Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego podważa wiarygodność twierdzeń wnioskodawców. Skoro wnioskodawcy lub działający na ich rzecz deweloper sami wybudowali zjazd z ul. (...), nie uzyskując uprzednio zgody zarządcy drogi na lokalizację zjazdu w tym miejscu, ani zgody na wykonania prac budowlanych do sami doprowadzili do sytuacji, w której (...) nakazał rzekomo rozbiórkę przedmiotowego zjazdu, dlatego też wniosek nie zasługiwał na uwzględnienie, ponieważ brak dostępu do drogi publicznej jest wynikiem niedbalstwa wnioskodawców. Jeśli doszło do wybudowania zjazdu z drogi publicznej bez wymaganych zezwoleń, to wnioskodawcy winni podjąć odpowiednie kroki, by zalegalizować zjazd, który został wykonany na ich rzecz, ponadto wnioskodawcom służy roszczenie do właściciela nieruchomości służebnej o ochronę służebności. Skarżąca podkreśliła, że nie są prawdziwe twierdzenia, iż najkrótszy jest szlak biegnący przez działkę (...), gdyż już na pierwszy rzut oka widać, że najkrótszy byłby szlak biegnący przez działki (...) do ul. (...). Nie są też prawdziwe twierdzenia, że działka (...) jest działką drogową, gdyż na jest oznaczona na mapie symbolem Bp oznaczającym zurbanizowane tereny niezabudowane lub w trakcie zabudowy. Zaakceptowany przez Sąd Rejonowy w postanowieniu o zabezpieczeniu wariant szlaku drogowego jest najbardziej uciążliwym z możliwych, gdyż przebiega przez środek nieruchomości (...), na której ma powstać budynek handlowo-usługowy wraz z parkingiem. Zdaniem skarżącej działania wnioskodawców mają na celu zablokowanie tej inwestycji. Służebność o przebiegu ustalonym w postanowieniu o zabezpieczeniu będzie niewykonalna, co wynika z planowanej likwidacji zjazdu z ul. (...) na działkę (...) i wybudowaniu nowego zjazdu na działce (...).

W odpowiedzi na zażalenie wnioskodawcy P. W. i B. W. wnieśli o oddalenie zażalenia i zasądzenie od uczestnika (...) sp. z o.o. sp. k. kosztów postępowania zażaleniowego.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Zgodnie z brzmieniem art. 730 § 1 k.p.c. W każdej sprawie cywilnej podlegającej rozpoznaniu przez sąd lub sąd polubowny można żądać udzielenia zabezpieczenia. Stosownie do treści art. 730 ¹ § 1 i 2 k.p.c. Udzielenia zabezpieczenia może żądać każda strona lub uczestnik postępowania, jeżeli uprawdopodobni roszczenie oraz interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia istnieje wtedy, gdy brak zabezpieczenia uniemożliwi lub poważnie utrudni wykonanie zapadłego w sprawie orzeczenia lub w inny sposób uniemożliwi lub poważnie utrudni osiągnięcie celu postępowania w sprawie.

Sąd Okręgowy stwierdza, że wnioskodawcy nie uprawdopodobnili zarówno roszczenia, jak i interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Z księgi wieczystej ( (...)), wynika, iż na rzecz każdoczesnego właściciela nieruchomości wnioskodawcy została ustanowiona służebność przejazdu i przechodu przez nieruchomość stanowiącą działki oznaczone numerami: (...) i (...), której zakres ogranicza się do działki nr (...). Z treści wniosku wynika, że służebność ta była bez przeszkód wykonywana. Zdjęcia dołączone do zażalenia, a także te dołączone do odpowiedzi na zażalenie także wskazują, że nie istnieją fizyczne przeszkody w poruszaniu się ustanowionym uprzednio szlakiem służebności. Zwłaszcza te ostatnie zdjęcia jednoznacznie wskazują, że poza rozebraniem fragmentu nawierzchni żadne dalsze prace na nieruchomości się nie toczą. Decyzja Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego w K. z 26 listopada 2018, na którą powołują się wnioskodawcy nie została przedłożona do akt. Nie wiadomo zatem ani jaki jest jej zakres ani podstawa, czyli co było przyczyną wydania takiej decyzji. Z upomnienia wynika jedynie, że rozbiórce podlegać ma zjazd, a zatem pewna budowla. Nastąpić ma także przywrócenie nieruchomości do stanu zgodnego z określonym w innej decyzji sposobem zagospodarowania. Ani załączników do tej decyzji, ani samej decyzji, z której wynikać ma ów sposób zagospodarowania również nie przedłożono. Owszem, w samym upomnieniu mowa jest o uniemożliwieniu zjazdu, ale także w tym wypadku nie sposób wywnioskować czy chodzi w ogóle o niemożność dokonywania zjazdu czy też zjazd ten może, lub powinien być wykonany w inny sposób. Nie można więc wykluczyć, że istnieje możliwość wykonania wjazdu na działkę (...) w sposób zgodny z wymaganiami przepisów administracyjnych, a w konsekwencji umożliwiający korzystnie z już ustanowionej służebności. Uprawnieni do uzyskania takich decyzji byliby sami wnioskodawcy jako uprawnieni ze służebności. Co jednak najistotniejsze i rozstrzygające, na tym etapie postępowania z niczego nie wynika aby rzeczywiście wnioskodawcy nie mieli faktycznej możliwości wykonywania dotychczasowej służebności. Wnioskodawcy są uprawnionymi do korzystania ze służebności i jak wynika z treści odpowiedzi na zażalenie nie byli adresatami żadnej ze wspomnianych decyzji administracyjnych. Nie ma podstaw do przyjęcia, że tego typu decyzja administracyjna niweczy materialnoprawne podstawy istnienia służebności. Kluczowe zatem jest czy wnioskodawcy mają faktyczną możliwość wykonywania tej służebności skoro decyzja nie ma charakteru powszechnie obowiązującego ale jej adresatem były inne osoby niż wnioskodawcy. Nie wiadomo także, czy wykonanie tej decyzji faktycznie uniemożliwi korzystanie przez wnioskodawców ze służebności i pozbawi ich dostępu do drogi publicznej. Trzeba bowiem podkreślić, że usunięcie budowli (np. kostki brukowej, chodnika itp.) samo w sobie nie uniemożliwia jeszcze wykonywania służebności. Wszak wnioskujący sami domagają się upoważnienia ich do dojazdu drogą polną. Nie ma przy tym znaczenia czy wnioskodawcy korzystają z dojazdu wyłącznie szlakiem wnioskowanym we wniosku o zabezpieczenie. Istotne jest, czy mogą korzystać ze szlaku ustanowionej służebności. W oparciu o zebrany dotychczas materiał dowodowy trzeba stwierdzić, że nadal mają taką możliwość. Nakaz rozbiórki określonego obiektu budowlanego nie niweczy skutków ustanowienia służebności, a przede wszystkim nie wyklucza możliwości posadowienia tam innego obiektu w zgodzie z prawem. W konsekwencji nie ma podstaw obecnie przyjąć, iżby nieruchomości wnioskodawców rzeczywiście utraciły prawny lub/i faktyczny dostęp do drogi publicznej. Tym samym nieuprawdopodobnione jest tak roszczenie jak i interes prawny w udzieleniu zabezpieczenia. Powyższe okoliczności są wystarczające dla rozstrzygnięcia o zasadności zażalenia. Stąd też nie ma potrzeby roztrząsać pozostałych kwestii podniesionych w zażaleniu.

Mając powyższe na względzie, Sąd Okręgowy orzekł jak w sentencji na podstawie art. 386 § 1 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 13 § 2 k.p.c.

Jednocześnie Sąd Okręgowy podkreśla, że w razie wystąpienia rzeczywistych przeszkód w wykonywaniu służebności (np. na skutek zmiany sposobu zagospodarowania terenu) wnioskodawcy mogą wystąpić o zabezpieczenie. Sąd będzie jednak wówczas zobowiązany rozważyć nie tylko brak dostępu do drogi, ale także przyczyny braku takiego dostępu. Trzeba bowiem podkreślić, że uprawniony ze służebności w razie uniemożliwienia korzystania z tego prawa ma cały szereg prawnych środków ochrony służebności i jej wykonywania. Możliwość ich zastosowania musi być brana pod uwagę przy ewentualnej ocenie, że nieruchomość utraciła prawnie gwarantowany dostęp do drogi publicznej.

O kosztach postępowania zażaleniowego Sąd Okręgowy nie orzekał, gdyż wydane rozstrzygnięcie nie jest orzeczeniem kończącym postępowanie w sprawie (art. 108 § 1 k.p.c.).

SSO Barbara Kursa SSO Zbigniew Zgud SSO Paweł Szewczyk