Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 20 czerwca 2024 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie:

Przewodniczący: sędzia Anna Głowacka

Protokolant: starszy sekretarz sądowy Ewa Sarecka

po rozpoznaniu w dniu 6 czerwca 2024 r. w Krakowie na rozprawie

sprawy z powództwa D. S. i D. M.

przeciwko Zespołowi (...) w S.

o przywrócenie do pracy

na skutek apelacji pozwanego Zespołu (...) w S.

od wyroku Sądu Rejonowego dla Krakowa-Nowej Huty w Krakowie IV Wydziału Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z 28 lipca 2023 r. sygn. akt IV P 797/22/N

uchyla zaskarżony wyrok i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania Sądowi pierwszej instancji pozostawiając temu Sądowi orzeczenie o kosztach postępowania apelacyjnego.

Sygn. akt VII Pa 172/23

UZASADNIENIE

Wyrokiem z 28 lipca 2023 r. Sąd Rejonowy dla Krakowa-Nowej Huty w Krakowie IV Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych przywrócił powódki D. M. i D. S. do pracy u strony pozwanej – w Zespole (...) w S. na poprzednich warunkach pracy i płacy oraz nakazał ściągnąć od strony pozwanej Zespołu (...) w S. na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa - Nowej Huty w Krakowie kwotę 2 214 zł tytułem opłaty od pozwu, od ponoszenia której powódki były ustawowo zwolnione.

Podstawą orzeczenia były dla Sądu pierwszej instancji następujące ustalenia:

Zespół (...) w S. jest samodzielnym publicznym zakładem opieki zdrowotnej.

Począwszy od dnia 1 listopada 2014 roku D. S. była zatrudniona w Zakładzie (...) w S. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. W dniu 12 lipca 2011 roku powódka ukończyła studia na kierunku pielęgniarstwo, uzyskując tytuł zawodowy magistra. W okresie od dnia 20 maja 2017 roku do dnia 30 października 2018 roku odbywała szkolenie specjalistyczne z zakresu pielęgniarstwa (...). W dniu 24 kwietnia 2019 roku złożyła egzamin przed Państwową Komisją Egzaminacyjną i uzyskała tytuł pielęgniarki specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa (...).

Począwszy od dnia 15 września 1987 roku D. M. była zatrudniona w Zakładzie (...)w S. na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. W dniu 25 czerwca 2019 roku ukończyła studia na kierunku pielęgniarstwo uzyskując tytuł zawodowy magistra. W okresie od dnia 20 maja 2017 roku do dnia 30 października 2018 roku odbywała szkolenie specjalistyczne z zakresu pielęgniarstwa (...). W dniu 24 kwietnia 2019 roku złożyła egzamin przed Państwową Komisją Egzaminacyjną i uzyskała tytuł pielęgniarki specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa (...).

Do dnia 30 czerwca 2022 roku D. S. i D. M. otrzymywały wynagrodzenie zasadnicze w wysokości 5480 złotych, przy uwzględnieniu współczynnika pracy na poziomie 1,06, przypisanego do pozycji 7 załącznika do ustawy z dnia 8 czerwca 2017 roku o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych (dalej: „ustawa z dnia 8 czerwca 2017 roku”). Do tej grupy, zgodnie z obowiązującym wówczas brzmieniem załącznika do ustawy, zaliczane były pielęgniarki z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa albo położne z tytułem zawodowym magister położnictwa, które uzyskały tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia. Wejście w życie ustawy z dnia 26 maja 2022 r. o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz niektórych innych ustaw (dalej: „ustawa z dnia 26.05.2022 roku”) spowodowało zmianę załącznika, w którym określone zostały grupy zawodowe według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku, jak również zmieniona została wysokość współczynnika pracy przypisanego do danej grupy zawodowej. W szczególności brak było analogicznego, jak we wcześniejszym rozporządzeniu zapisu dotyczącego zaszeregowania pielęgniarek i położonych posiadających wyższe wykształcenie. W dniu 4 listopada 2022 roku D. S. oraz D. M. otrzymały pismo z dnia 2 listopada 2022 roku wypowiadające dotychczasowe warunki umowy o pracę w zakresie pracy i płacy z okresem wypowiedzenia wynoszącym trzy miesiące. Po upływie okresu wypowiedzenia powódkom zostały zaproponowane nowe warunki pracy i płacy, w szczególności – wprowadzono zapis o treści: „Pracownika jako zatrudnionego na stanowisku pielęgniarka specjalistka zaliczono do 5 grupy zawodowej zgodnie z kwalifikacjami wymaganymi na tym stanowisku”. Nowe wynagrodzenie zasadnicze ustalone zostało na kwotę 5780 złotych brutto. Jako przyczynę wypowiedzenia wskazano obowiązek ustawowy określony w art. 5a ustawy z dnia 8 czerwca 2017 roku, wynikający z nowelizacji z dnia 26 maja 2022 roku, w związku z przypisaniem do grupy zawodowej określonej w załączniku z uwzględnieniem kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku. Zarządzeniem nr (...) Dyrektora Zespołu (...) w S. z dnia 19 lipca 2022 roku, wobec niewyrażenia zgody przez organizacje związkowe na zawarcie porozumienia w przedmiocie ustalenia sposobu podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego na dzień 1 lipca 2022 roku ustalone zostało m.in., że od dnia 1 lipca 2022 roku najniższe wynagrodzenie zasadnicze pracowników wykonujących zawód medyczny ustalane będzie jako iloczyn współczynnika pracy określonego w tabeli stanowiącej załącznik numer 1 do zarządzenia i kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w 2021 roku. Ustalony sposób podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego stanowił realizacje postanowień zawartych w znowelizowanej ustawie z dnia 8 czerwca 2017 roku z uwzględnieniem kwalifikacji na zajmowanym stanowisku oraz rodzaju wykonywanej pracy. Tabela współczynników pracy stanowiła odzwierciedlenie tabeli zawartej w załączniku do ustawy z dnia 8 czerwca 2017 roku. Aneksem numer (...) z dnia 26 sierpnia 2022 roku do zarządzenia nr (...) wprowadzone zostały zmiany w zakresie uznania kwalifikacji wymaganych na danym stanowisku pracy z uwzględnieniem m.in. rodzaju wykonywanej pracy oraz zakresu wykonywanych zadań. Zmiana polegała na uzupełnieniu załącznika o kolumnę 3. Dodany również został załącznik numer (...) w zakresie ustalenia współczynników pracy dla zastępcy pielęgniarki/położnej oddziałowej/koordynującej i pielęgniarki/położnej zabiegowej. Do grupy zawodowej pod pozycją 5 zakwalifikowane zostały stanowiska pracy pielęgniarki/położnej ze specjalizacją (pielęgniarka/położna specjalistka) – ze współczynnikiem 1,02. Do grupy zawodowej pod pozycją 2 zakwalifikowane zostały stanowiska farmaceuty, fizjoterapeuty, diagnosty laboratoryjnego, psychologa klinicznego, a także innych pracowników medycznych wymagający wyższego wykształcenia na poziomie magisterskim i specjalizacji. W tym przypadku współczynnik wynosił 1,29.

W dniu 29 listopada 2022 roku między Zespołem (...) w S. a Zakładowymi Organizacjami Związkowymi działającymi przy stronie pozwanej zawarte zostało porozumienie, na mocy którego m.in. na okres od 1 grudnia 2022 roku do 30 czerwca 2023 roku wprowadzony została dodatek do wynagrodzenia za posiadany tytuł zawodowy mgr pielęgniarstwa lub położnictwa w wysokości 200 złotych brutto. Zmieniona został również tabela współczynników pracy i obowiązującego minimalnego wynagrodzenia zasadniczego, w ten sposób, że została dodana kolejna kolumna, w której określone zostało wynagrodzenie zasadnicze, dodane zostały także nowe grupy zawodowe według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku. Pozycja 2 oraz 5 – pozostały bez zmian. W dniu 2 grudnia 2022 roku zawarte zostało kolejne porozumienie w zakresie wprowadzenia zmian do Regulaminu Wynagradzania Zespołu (...) w S.. Aneks nr (...) z dnia 1 grudnia 2022 roku do Regulaminu Wynagradzania Zespołu (...) w S. powielał rozwiązania przyjęte w porozumieniu z dnia 29 listopada 2022 roku. Dwie organizacje związkowe odmówiły podpisania zaproponowanych zmian wynagrodzeń.

Sąd Rejonowy uznał, że ustalony stan faktyczny i art. 45 § 1 k.p. uzasadnił uwzględnienie powództw.

Sąd Rejonowy wskazał, że 29 czerwca 2022 roku weszła w życie ustawa z dnia 26 maja 2022 roku o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz niektórych innych ustaw, która znowelizowała niektóre postanowienia ustawy z dnia 8 czerwca 2017 roku o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych. Z tym dniem zmieniony został również załącznik, który wskazywał grupy zawodowe według kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku, jak również określał współczynnik pracy przyporządkowany do określonych grup zawodowych. Powódki przed dniem 30 czerwca 2022 roku przypisane były do pozycji 7, przy uwzględnieniu współczynnika pracy na poziomie 1,06. Do tej grupy zaliczane były pielęgniarki z tytułem zawodowym magistra pielęgniarstwa albo położne z tytułem zawodowym magister położnictwa, które uzyskały tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia. Przepis art. 3 ustawy z dnia 8 czerwca 2017 roku stanowi, że do dnia 1 lipca 2022 r. podmiot leczniczy dokonuje podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego pracownika wykonującego zawód medyczny oraz pracownika działalności podstawowej, innego niż pracownik wykonujący zawód medyczny, którego wynagrodzenie zasadnicze jest niższe od najniższego wynagrodzenia zasadniczego, ustalonego jako iloczyn współczynnika pracy określonego w załączniku do ustawy i kwoty przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej w roku poprzedzającym ustalenie, ogłoszonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej "Monitor Polski", do wysokości nie niższej niż najniższe wynagrodzenie zasadnicze (ust. 1). Od dnia 2 lipca 2022 r. wynagrodzenie zasadnicze pracownika wykonującego zawód medyczny oraz pracownika działalności podstawowej, innego niż pracownik wykonujący zawód medyczny, nie może być niższe niż najniższe wynagrodzenie zasadnicze ustalone w sposób określony w ust. 1 na dzień 1 lipca 2022 r (ust. 4). Z kolei art. 50 ust. 5 ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 roku o działalności leczniczej przewiduje konieczność dokonania w drodze rozporządzenia określenia kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorą, kierując się bezpieczeństwem pacjentów oraz potrzebą zapewnienia efektywności zatrudnienia. Takie szczegółowe regulacje zawierało rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 20 lipca 2011 roku w sprawie kwalifikacji wymaganych od pracowników na poszczególnych rodzajach stanowisk pracy w podmiotach leczniczych niebędących przedsiębiorcami. Dla pracownika zatrudnionego na stanowisku specjalista pielęgniarka (L.p. 32) wymagany jest:

- tytuł magistra na kierunku pielęgniarstwo i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania, lub w innej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia oraz 2 lata pracy w zawodzie;

- tytuł zawodowy magistra w zawodzie, w którym może być uzyskiwany tytuł specjalisty w dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia, i licencjat pielęgniarstwa lub średnie wykształcenie medyczne w zawodzie pielęgniarka i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania, lub w innej dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia oraz 2 lata pracy w zawodzie;

- licencjat pielęgniarstwa i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania oraz 2 lata pracy w zawodzie;

- średnie wykształcenie medyczne w zawodzie pielęgniarka i tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub promocji zdrowia i edukacji zdrowotnej, lub organizacji i zarządzania oraz 2 lata pracy w zawodzie. Ustawodawca wprowadził również nowy załącznik dotyczący określania współczynnika pracy dla określonej grupy zawodowej. Do grupy 2 ze współczynnikiem pracy określonym na 1,29 zostały przypisane grupy zawodowe: farmaceuta, fizjoterapeuta, diagnosta laboratoryjny, psycholog kliniczny, inny pracownik wykonujący zawód medyczny inny niż określony w lp. 1, 3 i 4 z wymaganym wyższym wykształceniem na poziomie magisterskim i specjalizacją, pielęgniarka z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa albo położna z tytułem magister położnictwa z wymaganą specjalizacją w dziedzinie pielęgniarstwa lub w dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia - do grupy 5 ze współczynnikiem pracy określonym na 1,02 zostały przypisane grupy zawodowe: farmaceuta, fizjoterapeuta, diagnosta laboratoryjny, pielęgniarka, położna, technik elektroradiolog, psycholog, inny pracownik wykonujący zawód medyczny inny niż określony w lp. 1 - 4 z wymaganym wyższym wykształceniem na poziomie magisterskim; pielęgniarka, położna z wymaganym wyższym wykształceniem (studia I stopnia) i specjalizacją, albo pielęgniarka, położna ze średnim wykształceniem i specjalizacją. Zmieniono pozycję 7 załącznika tak, że nie przewiduje on obecnie analogicznego zapisu, jak ten który obowiązywał we wcześniejszym stanie prawnym (pielęgniarki z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa albo położne z tytułem zawodowym magister położnictwa, które uzyskały tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia), którego treść nie budziła większych wątpliwości. Jednocześnie zgodnie z art. 5a ustawy z dnia 8 czerwca 2017 roku od dnia 1 lipca 2022 r. w umowie o pracę pracowników wykonujących zawód medyczny lub pracowników działalności podstawowej, innych niż pracownicy wykonujący zawód medyczny, wskazuje się, do której grupy zawodowej określonej w załączniku do ustawy jest zaliczone zajmowane przez pracownika stanowisko pracy. Zdaniem Sądu Rejonowego zgodzić się więc należy ze stroną pozwaną, że przepis ten nakładał na nią obowiązek określenia, do której grupy zawodowej zostały zaliczone zajmowane przez powódki stanowiska. Strona pozwana nie była uprawniona do dokonania tego określenia w sposób dowolny.

Pismami z dnia 2 listopada 2022 roku strona pozwana dokonała wypowiedzenia warunków umów o pracę zawartych z powódkami w zakresie pracy i płacy. Jak twierdziła wypowiedzenie to było konieczne z powodu objęcia powódek procedurą podwyższenia wynagrodzenia zasadniczego, które wynikało z nowego brzmienia ustawy z dnia 8 czerwca 2017 roku. Kwestie wypowiedzenia zmieniającego reguluje art. 42 k.p., w szczególności nakazuje on stosować odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu umowy o pracę (§ 1). Uważa się je za dokonane, jeżeli pracownikowi zaproponowano na piśmie nowe warunki (§ 2). Mając na uwadze powyższe Sąd Rejonowy stwierdził, że do wypowiedzenia zmieniającego zastosowanie znajdzie art. 30 k.p. Wypowiedzenie warunków pracy i płacy powinno więc być dokonane na piśmie i winno zawierać przyczynę dokonanego wypowiedzenia, a przyczyna ta powinna być konkretna i rzeczywista (art. 30 § 3 i § 4 k.p.). W niniejszej sprawie jako przyczynę wypowiedzenia warunków umowy o pracę, wskazano obowiązek ustawowy określony w art. 5a ustawy z dnia 8 czerwca 2017 roku, wynikający z nowelizacji z dnia 26 maja 2022 roku, w związku z przypisaniem do grupy zawodowej określonej w załączniku z uwzględnieniem kwalifikacji wymaganych na zajmowanym stanowisku. Zdaniem Sądu Rejonowego przyczyna stanowiąca podstawę działania pracodawcy została określona – pracodawca wskazał, że wypowiedzenie zmieniające następuję z powodu zmiany ustawy z dnia 8 czerwca 2017 roku i konieczności ustalenia nowego wynagrodzenia zasadniczego. Pozwany jednak w żadnym miejscu owego wypowiedzenia nie wskazał jakie były powody zaszeregowania powódek akurat do takiej grupy do jakiej zostały zaszeregowane (tj. do grupy zawodowej l.p. 5 z współczynnikiem 1,02, a nie do grupy zawodowej z l.p. 2 z współczynnikiem 1,29). Istotnie strona pozwana była zobowiązana do określenia zaszeregowania grupy zawodowej, do której zaszeregowane zostało zajmowane przez pracownika stanowisko, ale w takiej sytuacji, kiedy realnie – sytuacja zawodowa pracownika się pogorszyła – strona pozwana powinna wskazać co nią kierowało przypisując stanowisko zajmowane przez powódki akurat do tej konkretnej kategorii. Po upływie okresu wypowiedzenia, powódki jako pielęgniarki specjalistki zakwalifikowane były do 5 grupy zawodowej, zgodnie z kwalifikacjami wymaganymi na tym stanowisku, z wynagrodzeniem zasadniczym w kwocie 5780 złotych brutto. Dodatkowo otrzymały one dodatek za wyższe wykształcenie w wysokości 200 złotych brutto. Nie budzi wątpliwości fakt, że treść znowelizowanej ustawy z dnia 8.06.2017 roku może powodować trudności interpretacyjne. Zdaniem Sądu Rejonowego nie może jednak dochodzić do sytuacji, że pracodawca kształtuje wynagrodzenie opierając się na minimalnych wymaganiach na danym stanowisku. Mając na uwadze zarówno wykładnię językową, jak i celowościową Sąd Rejonowy wskazał, że ustawa ta przewiduje wypłacanie wynagrodzeń pracownikom według posiadanych przez nich kwalifikacji, a nie według kwalifikacji określonych przez pracodawcę na danym stanowisku. Takie rozumienie przepisu wypaczałoby sens wprowadzenia ustawy, skoro kształtowałoby sytuację pracowników gorzej niż przed wprowadzoną nowelizacją. Brak jest jakichkolwiek podstaw do zaaprobowania zachowania strony pozwanej, która w sposób dowolny ustaliła wynagrodzenie pracowników – wskazując – jak można by wnioskować, że na zajmowanych przez nich stanowiskach wymagane są wyłącznie niższe kwalifikacje, niż posiadane przez powódki, bowiem wystarczające jest posiadanie studiów licencjackich. Każda z powódek posiada wyższe wykształcenie oraz konkretną specjalizację – spełniają więc one przesłanki do zaszeregowania ich zarówno w grupie zawodowej 2 (pielęgniarka z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa albo położna z tytułem magister położnictwa z wymaganą specjalizacją w dziedzinie pielęgniarstwa lub w dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia), jak i 5 (pielęgniarka, położna z wymaganym wyższym wykształceniem (studia I stopnia) i specjalizacją, albo pielęgniarka, położna ze średnim wykształceniem i specjalizacją). Przed nowelizacją powódki zakwalifikowane były do grupy zawodowej 7 (pielęgniarki z tytułem zawodowym magister pielęgniarstwa albo położne z tytułem zawodowym magister położnictwa, które uzyskały tytuł specjalisty w dziedzinie pielęgniarstwa lub dziedzinie mającej zastosowanie w ochronie zdrowia). Nie sposób jest nie zauważyć podobieństwa wcześniejszej grupy 7, do obecnej grupy 2. Skoro więc wcześniej powódki wskazane były jako osoby zajmujące stanowiska przypisane do 7 grupy zawodowej, to zdaniem Sądu Rejonowego przyjąć należało, że pozwany wymagał od nich kwalifikacji wskazanej właśnie w tej grupie zawodowej, czyli tytułu magistra pielęgniarstwa lub położnictwa. Brak było jakichkolwiek podstaw, aby twierdzić, że wraz ze zmianą grupy zawodowej pracodawca zmniejszył zakres obowiązków powódek, albo ograniczył czynności, które uprawnione są one wykonywać. Wobec więc powyższego działanie strony pozwanej było nieuprawnione. W sposób dowolny zakwalifikowała ona powódki do grupy zawodowej o niższym współczynniku pracy, nie wskazując na żadne realne powody, które uzasadniałby takie działanie. Powszechnie w doktrynie przyjmuje się, że wypowiedzenie zmieniające dotyczy tylko pogorszenia warunków umowy dla pracownika, w odniesieniu do ich polepszenia – nie jest konieczne dokonywanie wypowiedzenia warunków (np. podwyżki wynagrodzenia), przyjmuje się bowiem domniemaną zgodę pracownika. Wskazuje to wprost, że skoro strona pozwana wypowiedziała warunki pracy i płacy to sytuacja powódek pogorszyła się w stosunku do tej, w której znajdowały się one uprzednio. To zaś kłóci się z celem nowelizacji z dnia 8.06.2017 roku, która miała polepszać sytuację osób pracujących w zawodach medycznych, a nie ją pogarszać i powodować zaszeregowanie pracowników do niższych grup zawodowych. Powyższe uzasadnia twierdzenie, że pracodawca nie może od dnia 1 lipca 2022 roku, dowolnie zmieniać wymaganych kwalifikacji tylko po to, by płacić pracownikom medycznym mniej.

Mając zatem na uwadze treść art. 45 § 1 k.p., a także fakt, że okres wypowiedzenia zmieniającego już minął, Sąd Rejonowy w punkcie I wyroku przywrócił powódki do pracy u strony pozwanej – Zespole (...) w S. na poprzednich warunkach pracy i płacy.

W punkcie II wyroku na zasadzie art. 113 ust. 1 Ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz. U. 2023, poz. 1144 – tekst jednolity, zwana dalej u.k.s.c.) w zw. z art. 98 § 1 k.p.c. nakazano pobrać od strony pozwanej na rzecz Skarbu Państwa – Sądu Rejonowego dla Krakowa – Nowej Huty w Krakowie łącznie kwotę 2 214 zł tytułem opłat sądowych, od których uiszczenia powódki były zwolnione z mocy ustawy (art. 96 ust. 1 pkt 4). Ich wysokość ustalono jako 5% wartości przedmiotu sporu (arg. z art. 13 ust. 2 u.k.s.c.), obliczoną od sumy obu roszczeń wynoszącej 44 280 zł.

Zespół (...) w S. zaskarżył wyrok apelacją w całości, zarzucając Sądowi pierwszej instancji naruszenie:

- art. 227 k.p.c. oraz 232 k.p.c. w zw. z art. 162 k.p.c. oraz art. 235 ^{( 2)} k.p.c. poprzez całkowite pominięcie przez Sąd dowodów zgłoszonych przez strony, zatem zarówno dowodów stron, w tym pozwanego z dokumentów na okoliczność faktów z nich wynikających, jak również wniosków dowodowych z zeznań świadków J. P. - Kierownika Działu (...) pozwanego oraz E. N. - Z-cy Dyrektora ds. (...) w pozwanym zakładzie pracy na okoliczność tożsamości zakresu czynności powódek i innych pielęgniarek zatrudnionych na analogicznych stanowiskach pracy, a także kwalifikacji wymaganych na stanowiskach pracy zajmowanych przez powódki, w sytuacji gdy wnioski dowodowe dotyczyły okoliczności spornych oraz istotnych w sprawie - co ostatecznie skutkowało: nieprawidłowościami na etapie zebrania materiału dowodowego, brakiem jego wszechstronnego rozważenia przez Sąd oraz brakiem poczynienia prawidłowych i niezbędnych ustaleń faktycznych w sprawie, a w konsekwencji brakiem rozstrzygnięcia istoty sprawy,

- art. 224 § 1 i § 3 k.p.c. oraz art. 379 pkt 5 k.p.c. poprzez pominięcie przez Sąd postępowania dowodowego oraz uniemożliwienie stronom zabrania głosu na piśmie, co pozbawiło pozwanego możliwości obrony swych praw w toku postępowania,

- art. 233 § 1 k.p.c. polegające na niedokonaniu przez Sąd oceny całokształtu materiału dowodowego zgłoszonego w postępowaniu przez strony i jego wszechstronnego rozważenia, a przez to poczynienie błędnych ustaleń faktycznych w postaci:

-

przyjęcia, że pozwany w przebiegu procedury zmiany umowy o pracę powódek (porozumienie, wypowiedzenie zmieniające) nie wskazał jakie były powody zaszeregowania powódek do 5 grupy zawodowej wynikającej z załącznika do ustawy dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych,

-

uznania za dowolne kwalifikowanie powódek przez pozwanego do 5 grupy zawodowej wynikającej z ww. załącznika do ustawy,

-

przyjęcia, że pozwany pracodawca w ramach szeregowania do grup zawodowych zgodnie z ww. ustawą zobowiązany był wziąć pod uwagę kwalifikacje posiadane przez powódki oraz to, że nie mógł kształtować wynagrodzenia powódek w oparciu o minimalne wymagania na ich stanowiskach pracy,

-

przyjęcia, że pozwany nieprawidłowo przeprowadził kwalifikację powódek do grup zawodowych wynikających z Załącznika do ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz że kwalifikacja nastąpiła do niższych grup zawodowych tylko po to by płacić im mniejsze wynagrodzenie,

-

przyjęcia, że pozwany w związku z zastosowaną procedurą wypowiedzenia zmieniającego umowy o pracę powódek pogorszył ich sytuację pracowniczą oraz że wypowiedzenie w sytuacji powódek było zbędne,

-

niekonsekwentnego przyjęcia przez Sąd, że skoro w 2021 r. nastąpiło określenie powódek w 7 grupie zawodowej (obowiązującej do dnia 29.06.2022 r.) to pozwany wymagał wskazanych wówczas kwalifikacji, w tym w postaci tytułu magistra pielęgniarstwa, podczas gdy równocześnie podnosi, że ustawa z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych przewiduje wypłacanie wynagrodzeń według kwalifikacji posiadanych przez pracowników (nie wymaganych).;

Jak również brak istotnych ustaleń faktycznych w sprawie dotyczących:

-

kwalifikacji wymaganych od powódek na zajmowanych przez nie stanowiskach pracy,

-

tożsamości zakresu czynności powódek i innych pielęgniarek, w tym nie posiadających tytułu magistra pielęgniarstwa, zatrudnionych na analogicznych stanowiskach pracy w obrębie Oddziału (...),

- art. 327 ¹ § 1 k.p.c. poprzez niewskazanie w pisemnym uzasadnieniu wyroku faktów i dowodów, które legły u podstaw przyjęcia przez Sąd okoliczności: - dla których - zdaniem Sądu - pracodawca nie może kształtować wynagrodzenia według minimalnych wymagań na stanowisku pracy;

- dla których - zdaniem Sądu - ustawa z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych przewiduje wypłacanie wynagrodzeń według kwalifikacji posiadanych przez pracowników.

- art. 45 § 1 Kodeksu pracy poprzez niewłaściwe jego zastosowanie na skutek subsumpcji nieprawidłowych ustaleń faktycznych do ww. normy prawa materialnego,

- art. 1 oraz art. 3 ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz załącznika do ustawy poprzez ich niewłaściwą wykładnię oraz uznanie, że środkiem realizacji ustawy są kwalifikacje posiadane przez pracowników, a nie wymagane na stanowiskach pracy, a przez to bezpodstawne przyjęcie możliwości kształtowania najniższego wynagrodzenia z pominięciem rodzaju wykonywanej pracy przez pracowników,

a)  art. 4 ust. 3 ustawy z dnia 26 maja 2022 r. o zmianie ustawy o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych oraz niektórych innych ustaw w zw. z art. 5a ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych poprzez pominięcie w ramach rozstrzygnięcia sprawy,

b)  art. 18 ^3c Kodeksu pracy w zw. z art. 5 Kodeksu pracy poprzez ich niezastosowanie przy rozstrzygnięciu przedmiotowego stanu faktycznego, gdzie zgodnie z powyższym przepisem (art. 18 ^3c k.p.) pracownicy mają prawo do jednakowego wynagrodzenia za jednakową pracę lub za pracę o jednakowej wartości, podczas gdy na mocy art. 5 k.p. zasada równego traktowania pracowników pod względem wynagrodzenia podlegają zastosowaniu również na gruncie ustawy z dnia 8 czerwca 2017 r. o sposobie ustalania najniższego wynagrodzenia zasadniczego niektórych pracowników zatrudnionych w podmiotach leczniczych.

Wskazując na zarzuty strona pozwana wniosła o zmianę wyroku, poprzez oddalenie powództwa w całości, względnie o uchylenie zaskarżonego wyroku i przekazanie sprawy do ponownego rozpoznania Sądowi I instancji wraz z pozostawieniem temu Sądowi orzeczenia o kosztach postępowania, w tym kosztach zastępstwa procesowego według norm przepisanych. Strona pozwana wniosła o zasądzenie od powódek na rzecz pozwanego koszów procesu, w tym kosztów zastępstwa procesowego, za obie instancje wedle norm prawem przepisanych.

W odpowiedzi na apelację powódki wniosły o oddalenie apelacji w całości jako bezzasadnej.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Podniesiony w apelacji zarzut nieważności postępowania, którego zasadności strona pozwana upatrywała w niemożności obrony swoich praw, zasługuje na uwzględnienie. Stosownie do treści art. 379 pkt 5 k.p.c., nieważność postępowania zachodzi, jeżeli strona została pozbawiona możności obrony swych praw. W orzecznictwie podkreśla się, że o tym, czy strona została pozbawiona możności obrony swoich praw, decydują konkretne okoliczności danej sprawy. Podstawę oceny potwierdzającej taki stan rzeczy stanowi uznanie, że doszło do popełnienia przez sąd uchybień procesowych, które wyłączyły, a nie tylko ograniczyły prezentowanie przez stronę swoich twierdzeń oraz dowodów na ich poparcie, zwalczanie twierdzeń i dowodów strony przeciwnej (zob. wyrok SN z 24 lutego 2011 r., III CSK 137/10). Nieważność postępowania określona w art. 379 pkt 5 k.p.c. ma miejsce wtedy, gdy strona postępowania wbrew swej woli została faktycznie pozbawiona możności działania w postępowaniu lub jego istotnej części (zob. np. wyroki SN: z 15 października 2015 r., II CSK 690/14, z 1 marca 2017 r., IV CSK 350/16 i z 23 maja 2017 r., III SK 32/16). W niniejszej sprawie wystąpiła taka sytuacja, gdyż strona pozwana nie miała możliwości działania. Zdaniem Sądu Okręgowego w przedmiotowej sprawie nie było podstaw do rozpoznania przez Sąd Rejonowy sprawy na posiedzeniu niejawnym i uchybienie to skutkowało nieważnością postępowania przed tym sądem. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem Sądu Najwyższego wydanie wyroku przez Sąd pierwszej instancji na posiedzeniu niejawnym, zamiast na rozprawie, w braku spełnienia ku temu ustawowych przesłanek, skutkuje pozbawieniem strony możliwości obrony praw, a w konsekwencji powoduje nieważność postępowania w rozumieniu art. 379 pkt 5 k.p.c. (zob. np. postanowienia Sądu Najwyższego z 13 grudnia 2018 r., V CZ 85/18, niepubl. i z 30 września 2020 r., I CZ 26/20, niepubl. oraz z 20 października 2023 r., III CZ 27/23 niepubl.). Sąd w niniejszym składzie przychyla się do tego stanowiska. Jak trafnie zauważyła w apelacji strona pozwana w toku postępowania Sąd Rejonowy zaniechał przeprowadzenia postępowania dowodowego. Nie doszło do przeprowadzenia rozprawy, do przeprowadzenia dowodów zgłoszonych przez strony, Sąd również uniemożliwił zabrania głosu stronom. Wnioski dowodowe o charakterze istotnym, zarówno w zakresie dowodów z dokumentów, jak i dowodów ze świadków zostały zgłoszone przez stronę pozwaną, lecz zostały one całkowicie pominięte przez Sąd Rejonowy na posiedzeniu przygotowawczym na zasadzie art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c., pomimo zgłoszenia przez stronę pozwaną zaprotokołowanych zastrzeżeń w trybie art. 162 k.p.c. w zw. z art. 235 ² § 1 pkt 2 k.p.c., która wskazała na naruszenie art. 227 i 232 k.p.c. Sąd Rejonowy skierował sprawę na posiedzenie niejawne. Wobec powyższego postępowanie dowodowe w sprawie nie zostało przeprowadzone czyniąc zasadnym zarzut nierozstrzygnięcia istoty sprawy. W orzecznictwie przyjmuje się, że rozpoznanie istoty sprawy wymaga przede wszystkim prawidłowego zidentyfikowania przedmiotu roszczenia i podstawy powództwa. Bez tego zabiegu nie jest możliwe dokonanie prawidłowej oceny żądania pozwu w płaszczyźnie prawa materialnego (postanowienie Sądu Najwyższego z 18 marca 2015 r., I CZ 117/13, LEX nr 1458823). Sformułowanie „nierozpoznanie istoty sprawy” (art. 386 § 4 k.p.c.) odnosi się do nierozpoznania istoty roszczenia będącego podstawą powództwa w konkretnej sprawie (wyrok Sądu Najwyższego z 2 października 2002 r. w sprawie I PKN 482/01, LEX nr 577445). O nierozpoznaniu istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c. można mówić wtedy, gdy sąd odniósł się w sentencji wyroku do tego, co było przedmiotem sprawy, ale przed wydaniem wyroku zaniechał zbadania całości materialnej podstawy żądania, uznając bezzasadnie, że nie jest to konieczne z uwagi na istnienie przesłanek materialnoprawnych lub procesowych unicestwiających roszczenie (postanowienie Sądu Najwyższego z 10 listopada 2016 r. w sprawie IV CZ 63/16, LEX nr 2152402). Nierozpoznanie istoty sprawy w rozumieniu art. 386 § 4 k.p.c. oznacza również zaniechanie zbadania materialnej podstawy żądania albo pominięcie merytorycznych zarzutów pozwanego. Przyczyna zaniechania może wynikać z pasywności sądu bądź z błędnego założenia na temat przesłanek materialnych determinujących zasadność roszczenia. Jak trafnie wskazała w apelacji strona pozwana zgodnie z art. 232 k.p.c. strony są zobowiązane wskazywać dowody w celu stwierdzenia faktów, z których wywodzą skutki prawne. Jest to zarówno obowiązek, jak i prawo stron mieszczące się w prawie do obrony strony, a tym w szczególności charakteryzuje się w postępowaniu cywilnym pozycja strony pozwanej. Natomiast zgodnie z art. 205 ¹² § 1 k.p.c. jeżeli wyznaczono posiedzenie przygotowawcze, strona może przytaczać twierdzenia i dowody na uzasadnienie swoich wniosków lub dla odparcia wniosków i twierdzeń strony przeciwnej do chwili zatwierdzenia projektu planu rozprawy albo sporządzenia planu rozprawy. Rację ma strona pozwana, że efektem pominięcia wszystkich dowodów zgłoszonych przez strony było oparcie podstawy faktycznej rozstrzygnięcia o nieudowodnione fakty i twierdzenia.

Przy ponownym rozpoznaniu Sąd Rejonowy winien przeprowadzić pominięte dowody, ustalić co rzeczywiście legło u podstaw decyzji o wypowiedzeniu zmieniającym umów o pracę powódek, a w konsekwencji o rozwiązaniu z powódkami umów o pracę.

Z powyższych przyczyn, na podstawie art. 386 § 4 k.p.c. Sąd Okręgowy uchylił wyrok w całości i przekazał sprawę Sądowi Rejonowemu do ponownego rozpoznania. Jednocześnie na podstawie art. 108 § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy pozostawił Sądowi I instancji rozstrzygnięcie o kosztach postępowania.