Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Dnia 7 listopada 2024 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w składzie

Przewodniczący: Sędzia Sądu Okręgowego Dominika Augustyn

Protokolant: sekretarz sądowy Piotr Jaworek

po rozpoznaniu w dniu 7 listopada 2024 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy P. K. (K.)

przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

o wysokość składek

na skutek odwołania Rzecznika Małych i Średnich Przedsiębiorstw (...) w P. – działającego na rzecz P. K.

od decyzji Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K.

z dnia 3 kwietnia 2024 r. nr (...)

I.  Zmienia zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż ustala, że P. K. ma prawo do zadeklarowania w styczniu 2024 r. podstawy wymiaru składek z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej w wysokości określonej w art. 18c ust. 1 – 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

II.  W zakresie miesięcy od lutego do grudnia 2024 r. sprawę przekazuje do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. celem rozpoznania.

Sygn. akt VII U 1081/24

UZASADNIENIE

wyroku z 7 listopada 2024 r.

Decyzją z 3 kwietnia 2024 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K., powołując się na przepisy ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych, stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia P. K. podlegającego ubezpieczeniom jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą za styczeń 2024 r. wynosi na ubezpieczenia emerytalne i rentowe 4.660,71 zł, na ubezpieczenie wypadkowe 4.660,71 zł.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych wskazał, że od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2021 r. P. K. korzystał kolejno z prawa do ulgi „Mały ZUS" oraz „Mały ZUS plus", łącznie przez 36 miesięcy kalendarzowych. W okresie od 1 stycznia 2022 r. P. K. kontynuuje działalność gospodarczą, zatem zgodnie z art. 18c ust. 11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych od 1 stycznia 2024 r. do 31 grudnia 2024 r. nie przysługuje mu prawo do ulgi w opłacaniu składek „Mały ZUS plus", tym samym w ww. okresie właściwym kodem tytułu ubezpieczenia dla P. K. jest 0510 00, a obowiązującą podstawą wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe od stycznia 2024 jest kwota 4.660,71 zł.

Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców wniósł odwołanie od powyższej decyzji, zarzucając naruszenie:

- art. 18c ust. 1-4 ustawy systemowej w związku z art. 18c ust. 9 oraz art. 36 ust. 14a ustawy systemowej poprzez niezastosowanie, a także naruszenie art. 18 ust. 8 ustawy systemowej poprzez jego błędne zastosowanie, polegające na wydaniu decyzji stwierdzającej, iż podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne (emerytalne, rentowe, wypadkowe) przedsiębiorcy za rok kalendarzowy 2024 stanowi kwota nie niższa niż 60% kwoty przeciętnego wynagrodzenia, albowiem organ – pomimo, że przedsiębiorca spełnił kryterium przychodowe, a także przekazał wymagane dokumenty ubezpieczeniowe w ustawowym terminie - przyjął, że dla obliczenia ostatnich 60 miesięcy prowadzenia działalności uwzględnia się okres od stycznia 2019 r. do grudnia 2023 r., co doprowadziło ZUS do błędnego wniosku, że przedsiębiorca zgłaszający się do korzystania z preferencji składkowej od 1 stycznia 2024 r. w ciągu ostatnich 60 miesięcy wykonywania działalności gospodarczej wykorzystał już 36 miesięcy MZ+, podczas gdy przy ocenie wystąpienia przesłanki negatywnej uniemożliwiającej przedsiębiorcy skorzystanie z prawa do preferencji składkowej w postaci upływu okresu 60 miesięcy kalendarzowych (w trakcie których można skorzystać z 36 miesięcy MZ+), uwzględnia się okres od lutego 2019 r. do stycznia 2024 r., co za tym idzie styczeń 2024 r. jest dla tego przedsiębiorcy 61 miesiącem wykonywania działalności, zatem w styczniu 2024 r. rozpoczął się kolejny 60 - miesięczny cykl, w trakcie którego przedsiębiorca ma prawo do ustalenia postaw wymiaru składek w wysokości określonej w art. 18c ust. 1-4 ustawy systemowej (nazywanej dalej: „preferencją składkową", „MZ+", „Małym ZUS Plus"), a jednocześnie przedsiębiorca spełnił wszystkie pozostałe kryteria ustawowe uprawniające do skorzystania z MZ+ od stycznia 2024 r.,

- art. 18c ust. 11 pkt 6 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych poprzez wadliwą wykładnię polegającą na przyjęciu, iż przy weryfikacji przesłanki negatywnej uniemożlwiającej przedsiębiorcy skorzystanie z preferencji składkowej na podstawie art. 18c ust. 1-4 ustawy systemowej w postaci okresu 60 miesięcy kalendarzowych (w trakcie których można skorzystać z 36 miesięcy Małego ZUS Plus) uwzględnia się okres 60 miesięcy przed pierwszym miesiącem, od którego przedsiębiorca zgłosił się do MZ+, czyli okres od stycznia 2019 r. do grudnia 2023 r., podczas gdy przy ocenie wystąpienia przesłanki negatywnej uniemożliwiającej przedsiębiorcy skorzystanie z prawa do preferencji składkowej w postaci okresu 60 miesięcy kalendarzowych (w trakcie których można skorzystać z 36 miesięcy MZ+) uwzględnia się okres 60 miesięcy łącznie z pierwszym miesiącem, od którego przedsiębiorca zgłosił się do preferencji składkowej, czyli jeżeli przedsiębiorca dokonał zgłoszenia do MZ+ za okres od stycznia 2024 r., to przy ocenie, czy korzystał w ostatnich 60 miesiącach z 36 miesięcy MZ+ winno się brać pod uwagę, czy w miesiącu styczniu 2024 r., mamy do czynienia z ostatnim 60-tym miesiącem ograniczającym korzystanie z MZ+, czy też z pierwszym miesiącem po 60- miesięcznym cyklu ograniczającym korzystanie z Małego ZUS Plus.

Rzecznik Małych i Średnich Przedsiębiorców, przytaczając powyższe zarzuty, wniósł o uchylenie decyzji nr (...) z dnia 3 kwietnia 2024 r. oraz wydanie decyzji stwierdzającej, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorcy w roku kalendarzowym 2024 r. powinna być ustalona na podstawie art. 18c ust. 1-4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, ewentualnie o zmianę zaskarżonej decyzji poprzez stwierdzenie, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne przedsiębiorcy w roku kalendarzowym 2024 r. powinna być ustalona na podstawie art. 18c ust. 1-4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. wniósł o oddalenie odwołania, podtrzymując stanowisko zawarte w uzasadnieniu zaskarżonej decyzji, równocześnie wnosząc o zasądzenie kosztów procesu.

P. K. nie zajął stanowiska procesowego w sprawie.

Poza sporem w sprawie pozostawało, iż:

P. K. prowadzi działalność gospodarczą i podlega ubezpieczeniom społecznym z tego tytułu.

Od 1 stycznia 2019 r. do 31 grudnia 2021 r. P. K. korzystał kolejno z prawa do ulgi tzw. „Mały ZUS" oraz tzw. „Mały ZUS plus", łącznie przez 36 miesięcy kalendarzowych.

W okresie od stycznia 2019 r. do grudnia 2021 r. P. K. opłacał składki na ubezpieczenie społeczne od zadeklarowanej kwoty stanowiącej 30% przeciętnego wynagrodzenia.

Od 1 stycznia 2022 r. P. K. kontynuuje działalność gospodarczą i opłacał składki na ubezpieczenie społeczne od zadeklarowanej kwoty stanowiącej 60% przeciętnego wynagrodzenia.

P. K. złożył konieczne deklaracje ZUS.

Dochody P. K. za 2023 r. nie przekroczyły 120.000 zł.

Sąd Okręgowy zważył, co następuje:

Odwołanie zasadniczo okazało się uzasadnione.

Istota i przedmiot sporu w tej sprawie wymagały dokonania ustaleń i rozstrzygnięcia, czy objęta odwołaniem decyzja ZUS z 3 kwietnia 2024 r., w której organ rentowy stwierdził, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia P. K. podlegającego ubezpieczeniom jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą za styczeń 2024 r. wynosi na ubezpieczenia emerytalne i rentowe 4.660,71 zł, na ubezpieczenie wypadkowe 4.660,71 zł, jest wynikiem właściwego zastosowania przez ZUS przepisów prawa materialnego do stanu faktycznego, którego dotyczył spór.

Jednocześnie na wstępie podkreślić należy, iż w sprawach z zakresu ubezpieczeń społecznych przedmiot rozpoznania sprawy sądowej wyznacza treść decyzji organu rentowego, od której wniesiono odwołanie i tylko w tym zakresie podlega ona kontroli sądu zarówno pod względem jej formalnej poprawności, jak i merytorycznej zasadności. Oznacza to, że zakres przedmiotowej sprawy wyznacza treść zaskarżonej decyzji. Dlatego też, skoro zaskarżona decyzja odnośnie podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia P. K. podlegającego ubezpieczeniom jako osoba prowadząca pozarolniczą działalność gospodarczą dotyczy jedynie miesiąca stycznia 2024 r., to tylko w tym zakresie podlegała ona kontroli sądu zarówno pod względem jej formalnej poprawności, jak i merytorycznej zasadności. W związku z czym, w zakresie okresu od lutego do grudnia 2024 r. odnośnie wysokości podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia P. K. podlegającego ubezpieczeniom jako osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą, będącym nowym żądaniem, dotychczas nierozpoznanym przez organ rentowy, Sąd w tym zakresie sprawę przekazał do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. celem jego rozpoznania na zasadzie art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c.

Co do merytorycznych zarzutów zawartych w odwołaniu;

Art. 18c ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych stanowi, że podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe ubezpieczonego, o którym mowa w art. 8 ust. 6 pkt 1, którego roczny przychód z pozarolniczej działalności gospodarczej uzyskany w poprzednim roku kalendarzowym nie przekroczył kwoty 120.000 złotych, uzależniona jest od dochodu z pozarolniczej działalności gospodarczej w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, zwanego dalej „dochodem z pozarolniczej działalności gospodarczej", uzyskanego w poprzednim roku kalendarzowym.

Podstawa wymiaru składek, o której mowa w ust. 1, nie może przekroczyć 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia ogłoszonego w trybie art. 19 ust. 10 na dany rok kalendarzowy i nie może być niższa niż 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w styczniu danego roku (art. 18c ust. 2 powyższej ustawy).

Przepisy niniejszego artykułu nie mają zastosowania do osób, które lub do których ustalały podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zgodnie z niniejszym artykułem przez 36 miesięcy kalendarzowych w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. Do powyższych limitów wlicza się, jako pełny miesiąc, każdy miesiąc kalendarzowy, w którym osoba odpowiednio ustalała podstawę składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe zgodnie z niniejszym artykułem lub prowadziła pozarolniczą działalność gospodarczą przez co najmniej jeden dzień kalendarzowy (art. 18c ust. 11 pkt 6 powyższej ustawy).

Bezsporne było spełnienie przez P. K. warunków do ustalenia podstawy wymiaru składek w wysokości 30% przeciętnego wynagrodzenia, poza warunkiem nie ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe przez 36 miesięcy kalendarzowych w ciągu ostatnich 60 miesięcy kalendarzowych prowadzenia pozarolniczej działalności gospodarczej. W istocie więc spór dotyczył wykładni i zastosowania art. 18c ust. 11 pkt 6 ustawy systemowej.

Sąd Okręgowy uznał, że wykładnia, w szczególności celowościowa, powyższego przepisu prowadzić musi do wniosku, że ustawodawca przewidział możliwość skorzystania z tzw. „Małego ZUS Plus" w okresie każdych kolejnych okresów pięcioletnich. Do takiego wniosku prowadzi również analiza uzasadnienia projektu ustawy wprowadzającej zmiany art. 18c ustawy systemowej. Zgodnie bowiem z założeniami Małego ZUS Plus, po korzystaniu z obniżonych składek na ubezpieczenia społeczne przez 36 miesięcy, następuje okres swoistej "karencji" o długości 24 miesięcy prowadzenia działalności gospodarczej (...). Do takiej interpretacji prowadzić musi również zastosowanie przewidzianej w art. 11 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców zasady przyjaznej interpretacji przepisów.

Skoro P. K. korzystał z preferencji w latach 2019-2021, czyli w sumie 36 miesięcy, a następnie w latach 2022, 2023 opłacał składki w standardowych wysokościach, to w ciągu 60 miesięcy zakończył się ww. pięcioletni cykl. W związku z powyższym od stycznia 2024 r. rozpoczął się okres kolejnych 60 miesięcy, w trakcie których, wobec spełnienia pozostałych kryteriów, ww. przedsiębiorca ma prawo opłacać składki w wysokości wynikającej z art. 18c ust. 1-4 ustawy systemowej.

W konsekwencji, na podstawie art. 477 ¹⁴ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy zmienił zaskarżoną decyzję w ten sposób, iż ustalił, że P. K. ma prawo do zadeklarowania w styczniu 2024 r. podstawy wymiaru składek z tytułu prowadzonej pozarolniczej działalności gospodarczej w wysokości określonej w art. 18c ust. 1-4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, o czym orzekł w pkt I sentencji wyroku.

W zakresie miesięcy od lutego do grudnia 2024 r., na podstawie art. 477 ¹⁰ § 2 k.p.c. Sąd Okręgowy sprawę przekazał do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. celem rozpoznania, o czym orzekł w pkt II sentencji wyroku.