Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Krakowie

WYROK

W IMIENIU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

13 stycznia 2020 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie VII Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych

w składzie:

Przewodniczący : SSR Anna Kruszewska (del.)

Protokolant: st. sekr. sąd. Ewa Sarecka

po rozpoznaniu w dniu 13 stycznia 2020 roku w Krakowie na rozprawie

połączonych spraw przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K. na skutek odwołań od decyzji tego organu:

1)  (...) Sp. z o.o. z udziałem zainteresowanego A. J. od decyzji z dnia 19 października 2018 r. Nr (...) o podstawę wymiaru składek,

2)  (...) Sp. z o.o. z udziałem zainteresowanego A. J. od decyzji z dnia 14 września 2018 r. Nr (...) o ustalenie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne,

3)  (...) Sp. z o.o. z udziałem zainteresowanego P. J. od decyzji z dnia 14 września 2018 r. Nr (...) o ustalenie podstawy wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne

I)  oddala odwołania,

II)  zasądza na rzecz Zakładu Ubezpieczeń Społecznych Oddziałowi w K. tytułem zwrotu kosztów procesu:

- od (...) Sp. z o.o. kwotę 3870 zł (trzy tysiące osiemset siedemdziesiąt złotych),

- od (...) kwotę 3600 zł (trzy tysiące sześćset złotych).

Sygn. akt VII U 3440/18

UZASADNIENIE WYROKU

Z DNIA 13 STYCZNIA 2020 R.

Decyzją z dnia 19 października 2018 r. Nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. stwierdził, że podstawa wymiaru składek na obowiązkowe ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe, wypadkowe oraz zdrowotne dla A. J. z tytułu wykonywania umowy o pracę u płatnika składek (...) Sp. z o.o. wynoszą odpowiednio:

- w lutym 2017 r. – 5278,13 zł i 4554,50 zł

- w marcu 2017 r. – 7141,78 zł i 6162,64 zł

- w kwietniu 2017 r. – 5746 zł i 4958,22 zł

- w maju 2017 r. - 6982,84 zł i 6025,49 zł

- w czerwcu 2017 r. – 5297,87 zł i 4571,53 zł

- w lipcu 2017 r. – 5814,72 zł i 5017,52 zł

- w sierpniu 2017 r. – 5442,41 zł i 4696,25 zł

- we wrześniu 2017 r. – 5765,33 zł i 4974,90 zł

- w październiku 2017 r. – 6038,75 zł i 5210,84 zł

- w listopadzie 2017 r. - 6621,76 zł i 5713,92 zł

- w grudniu 2017 r. – 7419,75 zł i 6402,50 zł

Decyzją z dnia 14 września 2018 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. stwierdził, że dla A. J. u płatnika składek (...) Sp. z o.o. podstawa wymiaru i kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne od lutego do grudnia 2017 r. jest nienależna i wynosi 0,00.

Decyzją z dnia 14 września 2018 r. nr (...) Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. stwierdził, że dla P. J. u płatnika składek (...) Sp. z o.o. podstawa wymiaru i kwota składki na ubezpieczenie zdrowotne w sierpniu 2016 r. jest nienależna i wynosi 0,00.

Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w K. we wszystkich sprawach, w których zostały powołane decyzje ustalił, że (...) Sp. z o.o. i (...) Sp. z o.o. działają w grupie (...). W dniu 1 marca 2016 r. zawarły umowę o współpracy w zakresie korzystania z zasobów ludzkich - (...) Sp. z o.o. miała wynajmować od (...) Sp. z o.o. pracowników na potrzeby wykonywania swoich zadań.

W wyniku kontroli przeprowadzonej ustalono, że 214 osób zatrudnionych na umowy zlecenia zawarte z (...) Sp. z o.o. było pracownikami (...) Sp. z o.o. Organ rentowy uznał, że sytuacja ta odpowiadała hipotezie art. 8 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, co skutkowało zastosowaniem w sprawie tego przepisu oraz art. 4 pkt 2a wymienionej ustawy i ostatecznie uznaniem, że kwoty wynagrodzeń z umów zlecenia powinny być wliczone do podstaw wymiaru składek deklarowanych przez (...) Sp. z o.o. za ubezpieczonych.

W odwołaniach od tych decyzji (...) Sp. z o.o. i (...) Sp. z o.o. (następca prawny (...) Sp. z o.o.) zarzuciły:

- naruszenie przepisów postępowania mających wpływ na wynik sprawy, tj

⚫

art. 107 §1 pkt 5 k.p.a. w zw. z art. 123 usus wobec sprzeczności pomiędzy treścią rozstrzygnięcia a ustaleniami faktycznymi,

⚫

art. 7 i art. 77 §1 i 80 k.p.a. w zw. z art. 123 usus, polegające na zebraniu, rozpatrzeniu i dokonaniu przez organ rentowy oceny materiału dowodowego wbrew regułom, co doprowadziło do błędnych ustaleń faktycznych i błędnego rozstrzygnięcia,

⚫

art. 11 oraz art. 107 §1 pkt 6 i §3 k.p.a. w zw. z art. 123 usus, polegające na ograniczeniu się przez organ rentowy w uzasadnieniu decyzji do wskazania, że swoją decyzję oparł na dowodach z dokumentów bez wyjaśnienia w jaki sposób te dokumenty wykazywały okoliczności faktyczne sprawy,

- naruszenie przepisu prawa materialnego, tj art. 8 ust. 2a usus poprzez jego błędną wykładnię i zastosowanie w niniejszej sprawie, pomimo, że okoliczności faktyczne wskazane przez organ rentowy jednoznacznie nie potwierdzają, aby zostały spełnione przesłanki wymienione w tym przepisie, tj że ubezpieczony w ramach umowy zlecenia zawartej z (...) Sp. z o.o. faktycznie świadczył prace na rzecz swojego pracodawcy, a zatem że to jego pracodawca był faktycznym odbiorcą i beneficjentem czynności wykonywanych przez ubezpieczonego w ramach umowy zlecenia zawartej z (...) Sp. z o.o.

Wniosły o zmianę zaskarżonych decyzji w całości i ustalenie, że w okresie kwestionowanym (...) Sp. z o.o. deklarował podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne i zdrowotne z tytułu umów o pracę zawartych z P. J. i A. J. w prawidłowej wysokości, a (...) Sp. z o.o. – z tytułu umowy o zlecenia na ubezpieczenie zdrowotne, i odprowadzały składki w prawidłowej wysokości.

Zainteresowany P. J. oświadczył (k. 40), że w czasie zatrudnienia przez (...) Sp. z o.o. została mu zaproponowana dodatkowa praca na umowę zlecenie. Nie interesował się w jaki sposób było rozliczane ubezpieczenie ani nie wiedział kto jest odbiorcą wykonywanych czynności.

Zainteresowany A. J. nie zajął w sprawie stanowiska.

Sąd ustalił następujący stan faktyczny:

(...) Sp. z o.o. i (...) Sp. z o.o. (następca prawny (...) Sp. z o.o.) należą do Grupy A. G. (...) w Polsce.

(okoliczność niesporna)

Grupa (...) G. (...) w Polsce działa na rynku w czterech obszarach:

1)  utrzymania technicznego,

2)  utrzymania czystości,

3)  ochrony

4)  i cateringu.

Spółka (...) Sp. z o.o. określana jest w Grupie A. G. (...) w Polsce jako „spółka operacyjna”. Na rynku występuje ona na zewnątrz grupy jako firma oferująca utrzymanie techniczne nieruchomości. Działalnością kieruje dyrektor operacyjny, któremu podlegają dyrektorzy niższego szczebla:

- M. O., odpowiadająca za wykonanie umów, dotyczących utrzymania technicznego centrów handlowych,

- P. M., odpowiadający za wykonanie umów na utrzymanie obiektów (...) S.A.

- R. D., odpowiadający za utrzymanie techniczne obiektów typu N..

(...) Sp. z o.o. była spółką, która oficjalnie „wspierała jej działalność”. W praktyce umożliwiała zatrudnianie pracowników, niezbędnych do realizacji zobowiązań (...) Sp. z o.o. na warunkach optymalizujących koszty pracy obciążające tę ostatnią.

(...) Sp. z o.o. zawierała umowy - o częściowo ramowym charakterze - z zarządcami nieruchomości lub obiektów handlowych. Umowy te przewidywały zakres usług, zleconych powodowej spółce, za które przewidziane było stałe, ryczałtowe wynagrodzenie. (...) Sp. z o.o. wynagrodzenie to nie było jednak głównym źródłem rentowności kontraktu. Wyższa marża na wynagrodzeniu za usługi przewidziana była na tzw. usługi dodatkowe, do których wykonania zobowiązała się powodowa spółka w umowie ramowej. Głównie tymi dodatkowymi usługami zainteresowana była (...) Sp. z o.o., samo bowiem wynagrodzenie ryczałtowe było stosunkowo dla spółki nieatrakcyjne, wynegocjowane przy trudnych warunkach konkurencji na rynku. Usługi te były wykonane przez pracowników (...) Sp. z o.o. albo w ramach umów o pracę albo w ramach umów zlecenia, które pracownicy zawierali z (...) Sp. z o.o. Cześć usług zlecana była również podwykonawcom.

Faktury za wykonanie usług dodatkowych wystawiała (...) Sp. z o.o. jako strona umowy.

(dowód: zeznania świadka J. H. złożone na rozprawie w dniu 16 maja 2019

r. w sprawie sygn. akt VII U 3484/18 – wydruk – k. 133-135,

zeznania świadka T. S. w części - protokół rozprawy z dnia 20

sierpnia 2019 r. w sprawie sygn.. VII U 3768/18, protokół rozprawy z dnia 8

sierpnia 2019 r. w sprawie sygn.. VII U 3487/18 )

P. J. w spornym okresie był pracownikiem (...) Sp. z o.o. na stanowisku Technika Grupy mobilnej. Jego miejscem pracy były obiekty w Ł., utrzymywane przez skarżącą.

(dowód: umowa o pracę – k. 157-158)

Zainteresowany zawarł również umowę zlecenia z (...) Sp. z o.o. na czas nieokreślony od 1 lipca 2016 r. na czas nieokreślony na wykonanie „innych dodatkowych spraw zleconych” w Akademiku S. Ł..

(dowód: umowa zlecenia – k. 96-99)

Akademik S. Ł. był obiektem utrzymywanym od strony technicznej przez (...) Sp. z o.o.

(okoliczność bezsporna)

Na jej podstawie świadczył usługi w lipcu 2006 r., za które uzyskał przychód, wynoszący 1098 zł.

(rachunek – k. 100)

A. J. w spornym okresie był pracownikiem (...) Sp. z o.o. na stanowisku Technika Grupy Mogilnej. Jego miejscem pracy były obiekty na terenie województwa (...), (...) i (...) utrzymywane od strony technicznej przez skarżącą.

(dowód: umowy o pracę – k. 162—165, 171 – 173, 174-177)

Zainteresowany zawarł również umowę zlecenia z (...) Sp. z o.o. na okres od 23 stycznia 2017 r. do 31 grudnia 2017 r. na wykonywanie „prac związanych z dodatkowymi ofertami”.

(dowód: umowa zlecenia – k. 110-113)

Z tytułu powyższej umowy zlecenia uzyskał przychód, wynoszący w miesiącach objętych decyzją:

- w lutym 2017 r. – 492,85 zł

- w marcu 2017 – 2164,39 zł

- w kwietniu 2017 r. – 1050 zł

- w maju 2017 r. – 2361,84 zł

- w czerwcu 2017 r. – 656 zł

- w lipcu 2017 r. – 657,12 zł

- w sierpniu 2017 r. – 657,12 zł

- we wrześniu 2017 r. 1097,60 zł

- w październiku 2017 r. – 1082,04 zł

- w listopadzie 2017 r. – 1725 zł

- w grudniu 2017 r. – 618,75 zł

(rachunki – k. 115-124)

Sąd zważył, co następuje:

Odwołanie nie zasługuje na uwzględnienie.

W myśl art. 8 ust. 2a ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych za pracownika uważa się także osobę wykonującą pracę na podstawie umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, albo umowy o dzieło, jeżeli umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy, lub jeżeli w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Podstawowym skutkiem uznania osoby wskazanej w art. 8 ust. 2a za pracownika, jest objęcie jej obowiązkowymi ubezpieczeniami: emerytalnym, rentowym, chorobowym i wypadkowym tak, jak pracownika (art. 6 ust. 1 pkt 1, art. 11 ust. 1 i art. 12 ust. 1 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych). W związku z tym, osoba ta podlega obowiązkowi zgłoszenia do wymienionych ubezpieczeń społecznych.

Podkreślić należy, że określone w omawianym przepisie dwie sytuacje faktyczne, w których może znaleźć się osoba, do której przepis ten jest adresowany (pracownik wykonujący pracę na podstawie wymienionych umów cywilnoprawnych zawartych z pracodawcą oraz umów zawartych wprawdzie z osobą trzecią, ale gdy praca jest wykonywana na rzecz pracodawcy), mają równorzędny charakter. Oznacza to, że skutki prawne wynikające z realizacji takich umów muszą być takie same, tzn., że dla celów ubezpieczeń społecznych zarówno wykonywanie pracy na podstawie umów cywilnoprawnych zawartych z pracodawcą, jak i zawartych wprawdzie z osobą trzecią, ale gdy praca wykonywana jest na rzecz pracodawcy, jest traktowane tak, jak w ramach stosunku pracy łączącego pracownika z pracodawcą.

Przesłanką decydującą o uznaniu za pracownika osoby świadczącej w ramach umowy zlecenia pracę na rzecz swojego pracodawcy jest to, że w ramach takiej umowy, wykonuje faktycznie pracę dla swojego pracodawcy (uzyskuje on rezultaty jej pracy). Zwrot „działać na rzecz” użyty został w art. 8 ust 2a ustawy systemowej w innym znaczeniu niż w języku prawa, w którym działanie „na czyją rzecz” może się odbywać w wyniku istnienia określonej więzi prawnej (stosunku prawnego). Stosunkiem prawnym charakteryzującym się działaniem na rzecz innego podmiotu jest stosunek pracy, do którego istotnych cech należy działanie na rzecz pracodawcy (art. 22 k.p.c.). Również wykonujący zlecenie „działa na rzecz zleceniodawcy” (art. 734 i n. k.c.). W kontekście przepisu art. 8 ust 2a ustawy systemowej zwrot ten opisuje zatem sytuację faktyczną, w której należy zastosować konstrukcję uznania za pracownika. Jest nią istnienie trójkąta umów, tj. 1) umowy o pracę, 2) umowy zlecenia między pracownikiem a osobą trzecią i 3) umowy o podwykonawstwo między pracodawcą i zleceniodawcą. Pracodawca w wyniku umowy o podwykonawstwo przejmuje w ostatecznym rachunku rezultat pracy wykonanej na rzecz zleceniodawcy, przy czym następuje to w wyniku zawarcia umowy zlecenia/świadczenia usług z osobą trzecią oraz zawartej umowy cywilnoprawnej między pracodawcą i zleceniodawcą ( zob. Konstrukcja uznania za pracownika w prawie ubezpieczenia społecznego – I. J. - J. ).

W toku procesu ustalono, że P. J. i A. J., wykonując usługi na podstawie umowy zlecenia zawartej z (...) Sp.z o.o., działali na rzecz swojego pracodawcy. Oczywistym jest, że bezpośrednio z tych usług korzystał w dosłownym rozumieniu tego słowa usługodawca, ponieważ istota usług polega na tym, że są świadczone na rzecz usługodawcy. Zainteresowani nie byli jednak stroną umowy zawartej z zarządcą poszczególnych obiektów, zarządzanych przez klientów jego pracodawcy, ale pracownikami (...) Sp. z o.o. Ta ostatnia z tytułu wykonanych przez nich prac wystawiała faktury usługodawcy, uzyskując bezpośrednią korzyść z umowy w postaci wynagrodzenia. Sąd nie znalazł żadnych podstaw do przyjęcia, że beneficjentem usług wykonanych przez P. J. i A. J. była (...) Sp. z o.o.

W odpowiedzi na zarzuty sformułowane w odwołaniach należy podnieść co następuje:

Zarzut stawiany organowi rentowemu, który „ nie podjął szeregu czynności, które powinny uzupełniać materiał dowodowy dla tej konkretnej sprawy, w szczególności nie zbadał jakie czynności faktycznie wykonywał ubezpieczony w ramach umów zlecenia i tego kto był faktycznym beneficjentem tych umów” okazał się – po przeprowadzeniu całego postępowania dowodowego - gołosłowny. Same bowiem odwołujące się spółki nie powołały ostatecznie nawet twierdzeń na okoliczności, które miały świadczyć o tym, że zainteresowani wykonywali umowy zlecenia w ramach innego schematu niż opisany przez ZUS, a potwierdzony w ustaleniach sądu. I tak:

- powodowe spółki nie zaprzeczyły, że zainteresowani w okresach, objętych zaskarżonymi decyzjami, byli pracownikami (...) Sp. z o.o.,

- powodowe spółki nie zaprzeczyły również, że usługi na podstawie umów zlecenia wykonywane były przez zainteresowanych na obiektach, z zarządcami których (...) Sp. z o.o. miał zawarte umowy na utrzymanie techniczne,

- powodowe spółki nie wykazały, że sporne usługi były wykonywane bez związku z zatrudnieniem zainteresowanych. I tak:

⚫

umowy zlecenia, które łączyły P. J. i A. J. z (...) Sp. z o.o., pomimo stosunkowo obszernej treści nie zawierały opisu usług, które mieli świadczyć zleceniobiorcy. Aby je w tym zakresie zinterpretować, należałoby sięgnąć do innych źródeł, które mogłyby regulować wzajemne stosunki stron. Z przeprowadzonych dowodów wynika, że takim źródłem jest jedynie opisana w ustaleniach faktycznych praktyka w zakresie świadczenia usług utrzymania technicznego obiektów przez (...) Sp. z o.o. oraz umowy o pracę, łączące ubezpieczonych z tą spółką. Treść umów nie wyklucza, że usługi, które mieli wykonywać ubezpieczeni na podstawie umowy zlecenia, były tego samego rodzaju co świadczone na rzecz pracodawcy;

⚫

nie zostało wykazane, że ubezpieczeni świadczyli usługi na podstawie umowy zlecenia na innych obiektach niż te, na których pracowali. Specyfika ich pracy (technicy grupy mobilnej) przy równoczesnym utrzymywaniu przez (...) Sp. z o.o. wielu obiektów, wymagała mobilności, co znalazło wyraz w treści umów o pracę. Żadna z nich nie przypisywała pracownika do jednego obiektu.

Ponadto:

1)  W toku sprawy nie próbowano wykazać, że (...) Sp. z o.o. była spółką samodzielną, z własną strukturą, prowadzącą samodzielnie działalność gospodarczą. Nie zawnioskowano w szczególności żadnego świadka, będącego pracownikiem tej spółki, a nawet nie twierdzono, że spółka ta kogokolwiek zatrudnia.

2)  Umowy o wykonanie usług dodatkowych w rzeczywistości były stałym elementem współpracy (...) Sp. z o.o. z zarządcami obiektów i głównym źródłem zysku spółki z takiej współpracy.

3)  Nie jest prawdą, że klienci (...) Sp. z o.o. „zlecali ubocznie (wpadkowo) wykonanie dodatkowych w ramach Grupy A. G. (...) w Polsce” (cytat z uzasadnienia odwołania), co próbowały twierdzić a potem wykazywać odwołujące się spółki. Zarządcy obiektów utrzymywanych technicznie przez (...) Sp. z o.o. nie zawierali bowiem żadnych umów w „ ramach Grupy”, ale z konkretną spółką. Jak wskazano również wyżej nie były to też zlecenia „ wpadkowe”, lecz systematyczne, a „ uboczne” tylko w tym znaczeniu, że nie objęte ryczałtem określonym w umowie.

4)  Zgodnie z twierdzeniami odwołujących celem, dla którego (...) Sp. z o.o. wystawiała swoim klientom fakturę za wykonanie usług, świadczonych przez (...) sp. z o.o., pozostawało „ułatwienie rozliczeń Grupy A. z klientami zewnętrznymi”. Miało to umożliwiać „ bez zmiany głównego kontraktu wystawianie jednej faktury klientowi zewnętrznemu za usługi realizowane także przez inne spółki Grupy (...) ”. Są to twierdzenia nieprawdziwe.

Po pierwsze klient zewnętrzny nie rozliczał się z Grupą (...) (nie miał ku temu żadnych podstaw prawnych).

Po drugie okoliczność czy zlecone dodatkowe usługi wykonywałaby (...) Sp. z o.o. czy (...) Sp. z o.o. nie miała znaczenia dla „zmiany głównego kontraktu”. „Główny kontrakt” nie regulował przecież tych usług i nie było przyczyn do jego zmiany w sytuacji ich zlecenia. Usług dotyczyły odrębne umowy, zawierane przez (...) Sp. z o.o. Z materiału dowodowego nie wynika aby prace dodatkowe klient zewnętrzny zlecał spółce (...) Sp. z o.o. Wręcz przeciwnie.

Po trzecie wielokrotnie podczas zeznań składanych w niniejszej i podobnych sprawach podkreślano, że stroną zainteresowaną w ograniczeniu ilości podmiotów po stronie utrzymującego obiekt był przede wszystkim klient zewnętrzny, który jako kontrahenta wybrał w ramach swoich procesów weryfikacyjnych, konkretną spółkę – w tym przypadku (...) Sp. z o.o.

Stosownie do przepisu art. 18 ust 1a ustawy systemowej, w stosunku do ubezpieczonych, o których mowa w art. 8 ust 2a, w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, uwzględnia się również przychód z tytułu umowy agencyjnej, umowy zlecenia lub innej umowy o świadczenie usług, do której zgodnie z kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia albo umowy o dzieło. Płatnikiem składek na ubezpieczenie społeczne z tytułu umowy zlecenia / świadczenia usług jest zatem pracodawca, którego pracownik wykonuje na jego rzecz pracę w ramach tej umowy zawartej z osobą trzecią (zob. uchwała SN z 02.09.2009r. z uzasadnieniem II UZP 6/09 lex nr 514221, wyrok SN z 22.02.2010r. I UK 259/09 lex nr 585727).

W konsekwencji powyższych rozważań Sąd na podstawie cytowanych wyżej przepisów prawa oraz na zasadzie art. 477 ¹⁴ § 1 k.p.c. oddalił odwołanie.

W punkcie II sentencji wyroku Sąd, mając na uwadze ostateczny wynik sprawy, w oparciu o art. 98 § 1 i 3 k.p.c. i § 2 pkt 5 (w obu sprawach po 3600 zł) i § 2 pkt 2 (w sprawie P. J.) rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 października 2015 r. w sprawie opłat za czynności radców prawnych zasądził od przegrywających stron zwrot kosztów procesu (3600 zł + 270 zł + od (...) Sp. z o.o. i 3600 zł od (...) Sp. z o.o.). Wartość przedmiotu sporu w każdej z 3 spraw stanowił przychód z umów zlecenia, uzyskany przez zainteresowanych, mający wpływ na wysokość spornych podstaw wymiaru składek (w przypadku A. J. – 12653 zł i 1092 zł w przypadku P. J.).