Portal Orzeczeń Sądu Okręgowego w Krakowie

POSTANOWIENIE

Dnia 6 kwietnia 2017 r.

Sąd Okręgowy w Krakowie XII Wydział Gospodarczy – Odwoławczy w następującym składzie:

Przewodniczący- Sędzia: SO Adam Sęk

Sędzia: SO Aneta Stożek (spr.)

Sędzia: SO Bożena Cincio-Podbiera

Protokolant: st. sekr. sądowy Ewa Janas

po rozpoznaniu w dniu 6 kwietnia 2017 r. w Krakowie

na rozprawie

sprawy z wniosku (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W.

przy uczestnictwie W. J.

o orzeczenie zakazu

na skutek apelacji wniesionej przez wnioskodawcę

od postanowienia Sądu Rejonowego dla Krakowa –Śródmieścia w Krakowie

z dnia 22 lutego 2016 r., sygn. akt VIII Gzd 75/15

postanawia:

oddalić apelację.

UZASADNIENIE

(...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w W. złożyła wniosek o pozbawienie uczestniczki W. J. prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek, a także pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu na okres 10 lat. Ponadto wnioskodawca wniósł o zasądzenie na jego rzecz od uczestniczki kosztów postępowania.

Sąd Rejonowy dla Krakowa-Śródmieścia w Krakowie postanowieniem z dnia 22 lutego 2016 r. oddalił wniosek. Podstawą takiego rozstrzygnięcia były ustalenia faktyczne, zgodnie z którymi (...) spółka z ograniczoną odpowiedzialnością w K. jest reprezentowana przez zarząd w osobie Prezesa zarządu W. J., której wpis do Rejestru nastąpił w dniu 22 grudnia 2009 r. Spółka pozostaje dłużnikiem wnioskodawcy z tytułu ceny sprzedaży za zakup artykułów medycznych. W dniu 15 listopada 2013 r. Sąd Okręgowy w Krakowie, IX Wydział Gospodarczy, wydał nakaz zapłaty w sprawie o sygn. akt IX GNc 1218/13, którym nakazano (...) spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w K. zapłatę na rzecz (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w W. kwoty 2.081.002,78 zł wraz z odsetkami ustawowymi od poszczególnych kwot składających się na wskazaną kwotę główną, w tym najdawniej liczonymi od 16 marca 2013 r. Prowadzone na podstawie tego tytułu postępowanie zabezpieczające okazało się bezskuteczne.

Na podstawie takich ustaleń Sąd Rejonowy przyjął, że nie budzi wątpliwości legitymacja czynna wnioskodawcy. Sąd uznał jednak, że wniosek nie zasługuje na uwzględnienie, ponieważ wnioskodawca nie sprostał ciężarowi wykazania, iż w stosunku do uczestniczki zostały spełnione przesłanki warunkujące orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej stosownie do art. 373 ust. 1 pkt 1 w zw. ust. 2 p.u.n. Wnioskodawca nie przedstawił bowiem twierdzeń co do niewypłacalności Spółki, której reprezentantką była uczestniczka, przesłankę nieregulowania wymagalnych zobowiązań pieniężnych, odnosząc wyłącznie do własnych wierzytelności wobec Spółki. Sąd Rejonowy podkreślił, że niewypłacalność dłużnika w rozumieniu przyjętym na gruncie art. 11 p.u.n. winna być interpretowana przy uwzględnieniu treści art. 1 ust. 1 pkt 1 oraz art. 2 ust. 1 p.u.n. Tymczasem wnioskodawca nie przedstawił twierdzeń wraz z dowodami odnośnie istnienia innych niż wnioskodawca wymagalnych wierzytelności do Spółki, które nie byłyby zaspokajane. Sąd Rejonowy podkreślił, że - wobec braku stosownych twierdzeń - nie jest w tym zakresie rzeczą sądu konstruować fakty z treści dokumentów przywołanych i dołączonych do wniosku. Natomiast istnienie wierzytelności jednego tylko podmiotu wobec dłużnika, nie uprawnia do wszczęcia postępowania upadłościowego. W konsekwencji wniosek został uznany za nieuzasadniony, a to wobec niewykazania przez wnioskodawcę kluczowej przesłanki, warunkującej orzeczenie zakazu - zaistnienia stanu niewypłacalności (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K..

Podstawą rozstrzygnięcia był przepis art. 373 ust. pkt 1 w zw. z ust. 2 p.u.n. przy uwzględnieniu art. 21 p.u.n. (tekst jednolity Dz. U. z 2015, poz. 233) w zw. z art. 452 ust. 1 prawa restrukturyzacyjnego (Dz.U z 2015 r., poz. 978).

Wnioskodawca złożył apelację od postanowienia Sądu Rejonowego, w której zaskarżył je w całości i wniósł o zmianę zaskarżonego postanowienia poprzez orzeczenie w stosunku do uczestniczki W. J. pozbawienia prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni fundacji lub stowarzyszeniu na okres lat 10, zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu za I instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego wg norm przepisanych, a także o zasądzenie od strony pozwanej na rzecz powódki kosztów procesu za drugą instancję, w tym kosztów zastępstwa procesowego według norm przepisanych oraz opłaty skarbowej od pełnomocnictwa.

Skarżący zarzucił naruszenie prawa materialnego, tj. art. 373 ust. 1 pkt 1 p.u.n. poprzez jego błędną wykładnię i przyjęcie, że wnioskodawca nie wykazał wszystkich przesłanek warunkujących orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej. Uzasadniając zarzut apelacyjny, podniósł, że stan niewypłacalności nastąpił wobec (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K. co najmniej w chwili wymagalności pierwszego zobowiązania względem wnioskodawcy, tj. w dniu 15 marca 2013 r., a już na pewno z dniem wymagalności ostatniego zobowiązania względem wnioskodawcy, tj. w dniu 1 czerwca 2013 r. Tym samym, dwutygodniowy termin dla uczestniczki do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości minął najpóźniej w dniu 15 czerwca 2013 r. Pomimo to uczestniczka nie wykonała ustawowego obowiązku wystąpienia z wnioskiem o ogłoszenie upadłości Spółki. Apelujący podkreślił, że dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli utracił zdolność do wykonywania swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych i taki stan wobec Spółki zaistniał, co potwierdziło bezskuteczne postępowanie zabezpieczające. Skarżący przywołał również argumentację istotną z punktu widzenia przesłanek, które zobowiązany jest wziąć pod uwagę sąd orzekający w przedmiocie orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, a wskazanych w art. 373 ust. 2 p.u.n.

Sąd Okręgowy zważył co następuje:

Apelacja wnioskodawcy jest w całości nieuzasadniona, co prowadzi do jej oddalenia.

Zgodnie z treścią art. 373 ust. 1 pkt. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. Prawo upadłościowe i naprawcze (tekst jednolity Dz.U. z 2015 r., poz. 233 ze zm.), w brzmieniu obowiązującym w dacie złożenia wniosku o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, sąd może orzec pozbawienie na okres od trzech do dziesięciu lat prawa prowadzenia działalności gospodarczej na własny rachunek oraz pełnienia funkcji członka rady nadzorczej, reprezentanta lub pełnomocnika w spółce handlowej, przedsiębiorstwie państwowym, spółdzielni, fundacji lub stowarzyszeniu wobec osoby, która ze swej winy będąc do tego zobowiązana z mocy ustawy, nie złożyła w terminie dwóch tygodni od dnia powstania podstawy do ogłoszenia upadłości wniosku o ogłoszenie upadłości. Na podstawie art. 452 ust. 1 ustawy z dnia 15 maja 2015 r. - Prawo restrukturyzacyjne (Dz. U. 2015 r., poz. 978), która weszła w życie w dniu 1 stycznia 2016 r. w sprawach, w których przed dniem wejścia w życie ustawy wpłynął wniosek o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej, stosuje się przepisy dotychczasowe, z tym że zakaz ten może być orzeczony na okres od roku do dziesięciu lat.

Aby skutecznie domagać się orzeczenia zakazu wnioskodawca poza legitymacją czynną do wystąpienia z wnioskiem, wynikającą z jego statusu wierzyciela przedsiębiorcy, powinien wykazać zaistnienie wszystkich przesłanek zakazu stosownie do wskazanej podstawy faktycznej sformułowanego żądania. W pierwszej kolejności oczywiście niezbędne jest wykazanie zaistnienia stanu niewypłacalności (por. uzasadnienie postanowienia Sądu Najwyższego z dnia 30 listopada 2011 r. w sprawie III CSK 44/11). Jak zasadnie stwierdził Sąd Rejonowy ta okoliczność nie została przez wnioskodawcę udowodniona.

Podniesione w apelacji argumenty i twierdzenia stanowią w istocie powtórzenie stanowiska konsekwentnie prezentowanego przez wnioskodawcę w toku postępowania przed sądem I instancji. Nieprawidłowość tego stanowiska polega na wadliwej interpretacji pojęcia niewypłacalności. Jak słusznie podkreślał Sąd Rejonowy, w obrębie tego samego aktu prawnego pojęcie to musi być interpretowane jednolicie. Definicję niewypłacalności zawiera art. 11 ust. 1 i 2 prawa upadłościowego i naprawczego, zgodnie z którym dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli nie wykonuje swoich wymagalnych zobowiązań pieniężnych, a nadto w przypadku, gdy dłużnik jest osobą prawną - również wówczas, gdy jego zobowiązania przekroczą wartość jego majątku, nawet wówczas, gdy zobowiązania te na bieżąco wykonuje. Każda ze wskazanych przesłanek ma charakter autonomiczny, w konsekwencji ustalenie wystąpienia choćby jednej z nich przesądza o stanie niewypłacalności przedsiębiorcy. Zgodnie jednak z utrwalonym poglądem przyjmowanym w orzecznictwie Sądu Najwyższego (por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 31 stycznia 2002 roku, sygn. IV CKN 659/00, uchwała Sądu Najwyższego z dnia 27 maja 1993 rok, sygn. III CZP 61/93) ogłoszenie upadłości może nastąpić wyłącznie wówczas, gdy istnieje co najmniej dwóch wierzycieli, co do których dłużnik zalega z płatnością. Stanowisko takie obecnie jednolicie prezentowane w doktrynie (por. S. Gurgul, Prawo upadłościowe. Prawo restrukturyzacyjne, Wydawnictwo CH BECK, Warszawa 2016 r., komentarz do art. 1, R. Adamus, Prawo upadłościowe. Komentarz, Wydawnictwo CH BECK, Warszawa 2016 r., komentarz do art. 1), a to wobec treści przepisów ustawy określających cel postępowania upadłościowego, wyrażony w art. 1 ust. 1 pkt 1 p.u.n., zgodnie z którym ustawa reguluje zasady wspólnego dochodzenia roszczeń wierzycieli od niewypłacalnych dłużników będących przedsiębiorcami oraz w art. 2 p.u.n., zgodnie z którym postępowanie uregulowane ustawą należy prowadzić tak, aby roszczenia wierzycieli mogły zostać zaspokojone w jak najwyższym stopniu, a jeśli racjonalne względy na to pozwolą - dotychczasowe przedsiębiorstwo dłużnika zostało zachowane. Zdecydowanie stanowisko to wyraził Sąd Najwyższy w wyroku z dnia 22 czerwca 2010 r. wskazując, że „z art. 1 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (…) wynika jednoznacznie zasada, że postępowanie upadłościowe musi być wspólnym postępowaniem wierzycieli, podjętym w celu dochodzenia roszczeń od niewypłacalnego przedsiębiorcy lub innego podmiotu (…). Przyjęcie tej zasady oznacza, że wniosek o ogłoszenie upadłości dłużnika, który ma tylko jednego wierzyciela, podlega oddaleniu.” Przepisy upadłościowe nie przewidują możliwości ogłoszenia upadłości takiego dłużnika, który ma tylko jedno zobowiązanie w stosunku do jednego wierzyciela, albo kilka zobowiązań w stosunku do tego samego wierzyciela. A zatem niewypłacalność na gruncie Prawa upadłościowego i naprawczego (obecnie Prawa upadłościowego) wymaga dodatkowo wielości wierzycieli. Powoduje to, że ustawowe pojęcie niewypłacalności nie odpowiada potocznemu rozumieniu tego pojęcia, obejmującego swym znaczeniem wszystkie sytuacje związane z niemożnością wywiązania ze swoich zobowiązań finansowych.

Skoro stan niewypłacalności, będący przesłanką złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości, wymaga (niezależnie od formy niewypłacalności) istnienia co najmniej dwóch wierzycieli, to również obowiązek złożenia tego wniosku powstaje tylko w przypadku wielości wierzycieli. A jeśli tak, to tylko taki stan niewypłacalności może stać się podstawą rozliczenia przedsiębiorcy lub jego reprezentanta z wykonania wynikającego z art. 21 p.u.n. obowiązku, a w konsekwencji ustalenia, czy zachodzą wobec niego podstawy orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej. Pojęcie niewypłacalności na gruncie ustawy Prawo upadłościowe i naprawcze (a aktualnie Prawa upadłościowego) musi być bowiem interpretowane jednolicie zarówno w jej art. 11, jak i art. 373.

Wierzyciel wskazał we wniosku, iż Spółka reprezentowana przez uczestniczkę jest jego dłużnikiem, jednak nie wskazał istnienia nieuregulowanych zobowiązań tej Spółki wobec jakichkolwiek innych wierzycieli. Należy przy tym zwrócić uwagę, że Sąd Rejonowy zarządzeniem z dnia 15 września 2015 r., wzywając wnioskodawcę do usunięcia braków wniosku o orzeczenie zakazu, wezwał o wskazanie okoliczności uzasadniających wniosek, w tym odnoszących się do zaistnienia stanu niewypłacalności w świetle art. 11 p.u.n. w zw. z art. 1 ust. 1 pkt 1 p.u.n. Również na rozprawie Sąd Rejonowy zmierzał do uzyskania oświadczeń wnioskodawcy co do istnienia innych – poza wnioskodawcą – wierzycieli spółki (...). Jednakże ani w odpowiedzi na zarządzenie, ani na rozprawie wnioskodawca żadnych twierdzeń w tym przedmiocie nie przedstawił. Co więcej, pełnomocnik na rozprawie oświadczył, że nie wie, czy istnieją inni wierzyciele Spółki. Zasadnie w tych okolicznościach Sąd Rejonowy uznał, że wnioskodawca nie tylko nie udowodnił, ale również nie przedstawił żadnych twierdzeń niezbędnych z punktu widzenia odpowiedzialności z art. 373 ust. 1 p.u.n. Podkreślenia wymaga, że to wnioskodawca jest zobowiązany powołać istotne dla rozstrzygnięcia twierdzenia oraz dowody dla ich wykazania. Same zaś dowody winny twierdzenia wykazać, nie zaś je zastępować. Nie jest rzeczą sądu zarządzenie dochodzeń w celu uzupełnienia lub wyjaśnienia twierdzeń stron i wykrycia środków dowodowych pozwalających na ich udowodnienie ani też nie jest sąd zobowiązany do przeprowadzenia z urzędu dowodów zmierzających do wyjaśnienia okoliczności istotnych dla rozstrzygnięcia sprawy (por. wyrok Sądu Najwyższego z dnia 17 grudnia 1996 r., sygn. akt I CKU 45/96).

Należy podkreślić, że chociaż do postępowania w przedmiocie orzeczenia zakazu prowadzenia działalności gospodarczej zastosowanie znajdują przepisy o postępowaniu nieprocesowym (art. 376 ust. 1 zdanie drugie p.u.n.), to nie uprawnia to sądu do ingerowania z urzędu w zakres twierdzeń, które strona przytacza dla uzasadnienia swego wniosku. Mając na uwadze po pierwsze, że postępowanie o orzeczenie zakazu jest wszczynane wyłącznie na wniosek, a po drugie, że w postępowaniu tym dochodzi co konkurencji sprzecznych interesów wnioskodawcy i uczestnika, możliwość działania sądu z urzędu winna być ograniczona w taki sposób, aby nie naruszyć zasady równości stron.

Należy na zakończenie wskazać, że nie można w żaden sposób przenosić podstaw do zaistnienia odpowiedzialności członka zarządu spółki z ograniczoną odpowiedzialnością z art. 299 k.s.h. na grunt postępowania o orzeczenie zakazu prowadzenia działalności gospodarczej z art. 373 p.u.n. Jakkolwiek oczywiście stan niewypłacalności jest kluczowym pojęciem dla obydwu tych podstaw dochodzenia roszczeń, to w postępowaniach tych zupełnie odmiennie kształtują się obowiązki dowodowe stron. Wierzyciel dochodzący roszczenia na podstawie art. 299§1 k.s.h. musi wykazać jedynie bezskuteczność egzekucji zobowiązania spółki, a także jego istnienie w czasie, w którym dana osoba była członkiem jej zarządu. Z normy art. 299 k.s.h. wynika natomiast domniemanie szkody w wysokości niewyegzekwowanego wobec spółki zobowiązania. Domniemany jest również związek przyczynowy między szkodą wierzyciela, a niezłożeniem we właściwym czasie przez członka zarządu wniosku o ogłoszenie upadłości oraz zawinienie przez członka zarządu niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości. A zatem to pozwany musi wykazać okoliczności zwalniające go od odpowiedzialności, w tym między innymi to, że nie zaistniała wobec spółki niewypłacalność, czy też że nie ponosi winy w niezłożeniu wniosku o ogłoszenie upadłości w obliczu niewypłacalności. Natomiast w przypadku zakazu prowadzenia działalności gospodarczej spoczywa na wnioskodawcy obowiązek wykazania wszystkich jego przesłanek określonych w odpowiednim punkcie ustępu 1 art. 373 oraz w art. 373 ust. 2 p.u.n, względnie art. 374 p.u.n. (stosownie do podstawy faktycznej wniosku).

Reasumując stwierdzić należy, że w niniejszej sprawie wnioskodawca obowiązkom dowodowym nie sprostał. Oczywiście nie jest dniem zaistnienia niewypłacalności data, w której nie zostało uiszczone ani pierwsze, ani kolejne zobowiązanie wobec tego samego wierzyciela. Wnioskodawca nie przedstawił natomiast żadnych twierdzeń, które mogłoby zostać dowodowo zweryfikowane i pozwolić na ustalenie czy, a jeśli tak, to kiedy zaistniała niewypłacalność (...) spółki z ograniczoną odpowiedzialnością w K.. Ustalenie to jest natomiast kluczowe dla samej możliwości orzeczenia zakazu, jak i decyduje o przepisach prawa, które zastosowanie winny mieć w odniesieniu do danego stanu faktycznego.

Skoro wnioskodawca nie wykazał, aby we wskazanej przez niego dacie wystąpił stan niewypłacalności Spółki, to nie można ocenić czy reprezentująca Spółkę uczestniczka zachowała termin do złożenia wniosku o ogłoszenie upadłości. W tej sytuacji rozważanie dalszych przesłanek orzekania zakazu, określonych w art. 373 ust. 2 p.u.n. uznać należało za bezprzedmiotowe dla rozstrzygnięcia sprawy. Zasadnie zatem Sąd Rejonowy nie czynił w tym przedmiocie żadnych ustaleń, a argumentacja podniesiona w tym zakresie w apelacji pozostaje bez znaczenia dla rozstrzygnięcia.

Mając powyższe na uwadze, apelację wnioskodawcy należało oddalić na podstawie art. 385 k.p.c. w zw. z art. 13§2 k.p.c.